دامپینگ (بازارشکنی) یا ارزان‌فروشی که از کلمه Dump به معنای ارزان فروختن می‌آید و به‌طورکلی معنی آن فروش یک کالا در یک بازار خارجی (نه به معنای عام خارج از کشور) باقیمتی کمتر از هزینه‌های نهایی تولید آن کالا در بازار هدف عرضه‌کننده است.
هدف اصلی دامپینگ، کسب مزیت در رقابت با دیگر عرضه‌کنندگان همان کالا در بازار هدف است، معنی دیگر این واژه کسب انحصار است.
اتفاقی که امروز در کشور ما رخ می‌دهد و به شکل سرطان گونه‌ای باهدف کسب سود لحظه‌ای و بدون فکر به آینده پیشرفت می‌کند و افزایش می‌یابد.
بیایید با مثال ببینیم چه اتفاقی می‌افتد.
در محله شما دو یا سه بقالی و خرده‌فروشی وجود دارد که با کسب‌وکار خود برای خود و چند نفر دیگر ایجاد اشتغال می‌کنند، تمامی سود و درآمد آن‌ها حاصل از فروش اجناسی هست که باقیمت مصوب می‌فروشند.
یک روز یک فروشگاه زنجیره و بزرگ در نزدیکی محل شما به راه می‌افتد، امروزه خانواده‌ها به علت اشتغالات و کمبود وقت و همین‌طور تفریح کم، بهتر می‌دانند خرید خانه را یکجا انجام دهند تا حین خرید کردن هم تفریح کنند و هم کنار هم باشند؛ درنتیجه به سراغ آن فروشگاه می‌روند، خرید کلی می‌کنند و خریدهای دم‌دستی را از همان خرده‌فروشان انجام می‌دهند.
تا اینجای کار اتفاق بدی نیفتاده، ممکن است خرده‌فروشانی که شم اقتصادی ندارند مجبور به تغییر شغل شوند ولی همچنان رقابت سالم است تا اینکه آن فروشگاه زنجیره‌ای به علت هزینه‌های بالا و ایجاد فروشگاه زنجیره‌ای دیگر به فکر می‌افتد یک تخفیف کلی به اجناس خود بدهد، تخفیف و ارزان‌فروشی کالا یک مزیت غیرقابل چشم‌پوشی هست.
مردم محله ناگهان به سمت آن فروشگاه یورش می‌برند و تا مدت‌ها سعی می‌کنند تمام خریدشان را ازآنجا داشته باشند؛ کم‌کم خرده‌فروشان در این بازار انحصاری شکست‌خورده و مجبور به تعطیلی می‌شوند.
وقتی تمام رقبا از میدان به درشدند آن فروشگاه زنجیره‌ای دوباره قیمت‌ها را به اصل و یا حتی بالاتر برمی‌گرداند و توزیع درآمد را در آن منطقه به‌صورت وخیمی برهم می‌زند. یک واحد ثروتمند ایجاد می‌شود که با واحدهای فقیر محاصره‌شده و توازن تقسیم ثروت به هم می‌خورد.
البته شاید خرده بگیرید چرا در اروپا این اتفاق نمی‌افتد، توضیح دادم در شرایطی که دامپینگ یا ارزان‌فروشی رخ ندهد، بله زرنگ‌ها باقی می‌ماند و تساوی و تعادل برقرار هست ولی اتفاقی که می‌افتد این است که فروشگاه‌های زنجیره‌ای به علت هزینه‌های بالا و عدم قابلیت نگهداری مواد فاسدشدنی نمی‌توانند رشد مشتریان مطلوبی در کوتاه‌مدت داشته باشند.
همین اتفاق در بازارهای بین‌المللی می‌افتد، کشوری که سیاست ضعیفی دارد توسط کشورهای قوی‌تر دامپینگ می‌شود.
مثلاً چین را نگاه کنید، بنجل‌ترین کالاهایش را به ایران می‌فرستد، هم مشتری خوب دارد هم درآمد خوبی و هم از دامپینگ بیشتر بهره را می‌برد.
همین‌طور نگاه کنید به اینجا.
راه‌های مقابله با دامپینگ در اقتصاد کشورهای عضو گات و ایران
اولین راه مقابله با دامپینگ هوشیاری خریدار است، باید کلان نگاه کرد نه لحظه‌ای، عمر انسان تا مرگ او نیست، انسان‌ها فرزند آوری دارند و فرزند در کشوری زندگی می‌کنند که میراث مادران و پدران آن‌هاست و دیگر آنکه تولید داخلی مرغوب و باکیفیت در کشور با حمایت‌های مردمی و دولتی باید باشد. لزوم تولید داخلی، ایرانی بودن آن‌ها نیست، می‌توان از شرکت‌های خارجی دعوت کرد کارخانه‌های خود را در ایران بسازند و با امتیاز انرژی ارزان، مواد اولیه در دسترس و نیروی کار ماهر بعلاوه بازار مصرف آماده، اشتیاق آن‌ها را دوچندان نمود.
خروج انرژی، مواد اولیه و نیروی کار ماهر مهم‌ترین سود کشورهایی هست که به دامپینگ می‌اندیشند.
در حوزه دولت و قانون، مبارزه با دامپینگ برای کشورهای عضو یا غیر عضو سازمان جهانی تجارت از طریق مالیات جبرانی امکان‌پذیر است. موافقت‌نامه عمومی تعرفه و تجارت (گات) برای خنثی کردن اثرات دامپینگ با وضع حقوق و عوارض گمرکی مخصوص موافقت کرده است مشروط به اینکه انجام این عمل اثبات شود. (ماده ۶ موافقت‌نامه مذکور)
در ایران در اجرای بند ح ماده ۳۳ قانون برنامه چهارم توسعه، هیئت‌وزیران بنا به پیشنهاد وزارت بازرگانی و نظر موافق، تدابیر و اقدامات حفاظتی جبرانی و ضد دامپینگ را برای حمایت از تولیدکنندگان داخلی که یکی از خواسته‌های قدیمی تجار و تولیدکنندگان بوده است (در سال ۸۵ به آن پرداخته و در سال ۸۶ تبدیل به آیین‌نامه مدونی گردیده) ایجاد نموده که بر این اساس هیئت‌وزیران کارگروهی متشکل از اتاق بازرگانی، تعاون، صنایع، کشاورزی، گمرک، بانک‌ها و سازمان استاندارد را برای این کار تعیین نموده است که درصورتی‌که این کارگروه گزارشی مبنی بر ابزار نگرانی از وجود کالایی با نرخ غیرواقعی با نیت دامپینگ ارائه کند در جهت مبارزه باقیمت شکنی روش‌هایی را اتخاذ خواهد نمود. ازآنجایی‌که ایران عضو سازمان جهانی تجارت نیست و گمرکات اجرایی ملزم به پذیرش ارزش واقعی کالا نمی‌باشند، در مواقعی که احساس شود قیمت کالا پایین‌تر از قیمت واقعی آن است گمرکات مطابق مفاد مواد ۱۱، ۱۰ و ۱۲۱ قانون امور گمرکی و آیین‌نامه اجرایی آن اقدام نموده و با مراجعه به بازار و ملاک قرار دادن قیمت کالای مشابه موجود وارده در بازار، از آن حقوق و عوارض گمرکی دریافت و تا حدودی ضرر و زیان حاصل از دامپینگ را جبران می‌نمایند.
امیدوارم واقعاً با تکیه‌بر شعور جمعی و قوانین به توان بار دیگر اقتصاد بی‌جان ایران را زنده نمود.
