نخستین فروند از هواپیماهای خریداری‌شده ایران وارد کشور شد تا سرآغاز نوسازی ناوگان فرسوده و از رده خارج هواپیماهای ایرانی باشد، به همین خاطر نگاه از نزدیک‌تری به خصوصیات فنی ایرباس ۳۲۱ می‌اندازیم.

سری ایرباس ۳۲۰ پر تقاضاترین هواپیمای ایرباس در جهان است و ایرباس تاکنون برای این مدل حدود ۱۳ هزار تقاضا از شرکت‌های مختلف دریافت کرده است.

ایرباس ۳۲۱ بزرگ‌ترین عضو خانواده ایرباس ۳۲۰ است. مدل ۳۲۱ به دلیل بدنه کشیده و تعداد زیاد صندلی بااینکه ازنظر دسته‌بندی در میان هواپیماهای تک راهرو (باریک‌پیکر) قرار می‌گیرد اما به دلیل گنجایش ۱۹۰ نفری (در دو کلاس پروازی) ظرفیتی نزدیک به هواپیماهای کوچک پهن‌پیکر دارد. همین عامل در کنار برد عملیاتی هفت هزار کیلومتری، این هواپیما را ازنظر توان عملیاتی قدرتمندترین عضو خانواده هواپیمای ایرباس ۳۲۰ کرده است. این هواپیما هم می‌تواند مسیرهای پرمسافر داخلی را پوشش دهد و هم از پس پروازهای زیر ۲۰۰ مسافر تا کشورهای اروپای غربی بر خواهد آمد. البته شرکت ایران‌ایر اعلام کرده در شروع از این هواپیما برای مسیرهای داخلی ایران استفاده خواهد کرد.

ایران در قراردادش با ایرباس سفارش ۴۶ فروند از خانواده ایرباس ۳۲۰ را داده که ۲۲ فروند از نوع «سی‌ای او» و ۲۴ فروند از نوع پیشرفته‌تر «نئو» هستند. اولین مدل تحویلی به ایران‌ایر هم در دسته «سی‌ای او» قرار می‌گیرد که نسبت به مدل نئو قدیمی‌تر است.

خانواده ایرباس ۳۲۰ شامل چهار مدل ۳۱۸، ۳۱۹، ۳۲۰ و ۳۲۱ است. ایرباس ۳۱۸ تعداد ۱۰۷، ایرباس ۳۱۹ تعداد ۱۲۴ نفر، ایرباس ۳۲۰ تعداد ۱۵۰ و ایرباس ۳۲۱ تعداد ۱۹۰ نفر در دو کلاس پروازی ظرفیت دارند. برد عملیاتی هر سه این هواپیماها تا هفت هزار کیلومتر است و با این برد می‌توانند مسیرهای کم مسافر در اروپا و مسیرهای داخلی ایران را پوشش دهند. از این نظر این سری هواپیما قابلیت انعطاف زیادی به ایران‌ایر می‌دهد چراکه می‌تواند بخش زیادی از نیاز داخلی، پروازهای کشورهای اطراف ایران و پروازهای کم مسافر اروپایی را با این مدل پوشش دهد. طول این هواپیماها هم در مدل ۳۱۸ حدود ۳۱ متر در مدل ۳۱۹ حدود ۳۳ متر در مدل ۳۲۰ حدود ۳۷ متر و در مدل ۳۲۱ حدود ۴۴ متر است.

حداکثر سرعت ایرباس ۳۲۱ که تحویل ایران‌ایر داده‌شده است ۸۷۰ کیلومتر در ساعت است.

در هواپیماهای مسافربری اصلی‌ترین و کلیدی‌ترین بخش، موتور هواپیما است و یکی از مواردی که فروش هواپیما را به ایران مشروط به اجازه دولت آمریکا کرده است همین موتور است. تمامی سازندگان غربی موتور هواپیما یا آمریکایی هستند یا قطعات اصلی آن‌ها از شرکت‌های آمریکایی تأمین می‌شود. گذشته از این موضوع در هواپیمای خانواده ایرباس ۳۲۰ ده درصد از قیمت هواپیما را موتور آن شامل می‌شود.

موتورهای گوناگونی در خانواده ایرباس ۳۲۰ استفاده می‌شوند از موتورهای ساخت «پرت‌اند ویتنی» آمریکا تا رولزرویس بریتانیا، اما موتور ایرباس ۳۲۱ ایران‌ایر ساخت شرکت سی اف‌ام است. این موتور که سی اف‌ام ۵۶ نام دارد یکی از موفق‌ترین موتورهای تووربو فن جهان است.

موتورهای استفاده‌شده در ایرباس ۳۲۱ متنوع هستند؛ اما پرکاربردترین موتورها در سری «سی‌ای او» از نوع سی اف‌ام ۵۶ است. این موتور را می‌توان یک موتور آمریکایی فرانسوی دانست چراکه شرکت سی اف‌ام یک شرکت مشترک بین شرکت جنرال الکتریک آمریکا و شرکت سفران فرانسه است.

موتور سی اف‌ام ۵۶ از مشهورترین و قابل‌اعتمادترین موتورهای هواپیما در جهان و از سال ۱۹۷۴ در حال تولید است و تاکنون بیش از ۵ بار به‌روز شده و توسعه‌یافته است.

موتور دیگری که در خانواده ۳۲۰ و در سری جدید نئو استفاده می‌شود مدل پی دبلیو ۱۰۰ جی است. این موتور ساخت شرکت آمریکایی پرت‌اند ویتنی رقیب سرسخت شرکت سی اف‌ام است. البته در سری جدید خانواده ۳۲۰ معروف به نئو تمامی موتورها از نوع پی دبلیو ۱۰۰ جی شرکت پرت‌اند ویتنی نخواهند بود و شرکت سی اف‌ام هم مدل leap را ارائه داده است.

موتورهای استفاده‌شده در سری «نئو» بیست درصد قدرت بیشتر و ۱۵ درصد مصرف سوخت کمتری نسبت به موتورهای سری «سی‌ای او» دارند.

البته مشخص نیست از میان ۲۴ فروند ایرباس خانواده ۳۲۰ نئو سفارش داده‌شده توسط ایران‌ایر از کدام موتور استفاده خواهد شد.

ایرباس ۳۲۱ «سی‌ای او» ایران‌ایر بااینکه اولین و بروزترین هواپیمای خطوط هوایی ایران تا پیش از تحویل مدل‌های دیگر ایرباس و بوئینگ است اما در میان مدل‌های سفارش داده‌شده به ایرباس نسبت به مدل‌های پیشرفته ۳۵۰، ۳۳۰ نئو و ۳۲۰ نئو قدیمی‌تر و دارای مصرف سوخت و هزینه عملیاتی بیشتری است، البته بااین‌وجود تحویل ایرباس ۳۲۱ «سی‌ای او» به ایران‌ایر می‌تواند نقطه آغازی در تحول ناوگان هواپیمای ملی ایران (هما) باشد.

با امید سفرهای ایمن و ارزان با هما که همیشه یادآور غرور ملی ایرانی بوده و خواهد بود.

اگر تنیس دوست دارید و یا در دهه ۹۰  میلادی به دنیا آمده‌اید، غیرممکن است نام اسطوره دنیای تنیس، آندره آغاسی را نشنیده باشید!

 

پدرش، امانوئل آغاسی، از ارامنه ساکن ایران بود که در کاروان بوکس المپیک ایران نیز حضور داشت.
اما به آمریکا مهاجرت کرد و در شهر نوادا با مادرش یعنی الیزابت آشنا شد.

آندره از دوران کودکی، مبارزه برای پیروزی را از مادرش یاد گرفت. مادر آندره آغاسی، سرطان سینه داشت که توانست بر آن غلبه کند و سرطان را شکست دهد.
او استعداد عجیبی در تنیس داشت. پدرش او را ساعت‌ها با خود به نزدیک‌ترین زمین تنیس محل زندگی‌شان یعنی بیش از ۳۰ کیلومتر دورتر می‌برد تا تمرین کند و از همان دوران کودکی استعدادش را در این بازی نشان داد تا جایی که پدرش بر سر بازی تنیس پسرش شرط‌بندی بزرگی با یکی از صاحبان زمین تنیس انجام داد؛ پدر آندره که از استعداد و توانایی پسر ۱۳ ساله‌اش مطمئن بود، به یکی از زمین‌های تنیس نزدیک محل زندگی‌شان رفت و پس از کنسل شدن مسابقه بزرگی که قرار بود صاحب زمین با یکی از تنیسورهای مشهور انجام دهد به وی پیشنهاد بازی با پسرش را داد.

زمین‌دار تنیس این پیشنهاد را قبول نمی‌کرد و پدر آندره مجبور شد به وی پیشنهادی وسوسه‌انگیز بدهد «حاضرم بر روی خانه‌ام شرط‌بندی کنم، اگر پسرم باخت خانه‌ام برای تو می‌شود…» صاحب زمین تنیس آقای Brown پذیرفت درحالی‌که به پدر آندره هشدار داد ممکن است پسرش ببازد، اما او قبول نکرد.

بازی شروع شد و پس از دوست، آقای براون راکت تنیسش را پس از باخت این دوست بر روی زمین گذاشت و گفت که شرط‌بندی را باخته است.

برای اولین بار، آندره توانسته بود به کمک استعدادش پولی برای خانواده‌اش دست‌وپا کند و این اولین موفقیت بزرگ وی بود. پس‌ازاین، پدرش او را در بهترین مدرسه تنیس آمریکا یعنی مدرسه مربوط بهNick Bollettieri ثبت‌نام کرد، اما پس از سه ماه رفت‌وآمد از پس خرج و مخارج این مدرسه تنیس برنیامد و روزی که برای انصراف پسرش از مدرسه نزد مدیر این مدرسه آقای Bollettier رفت، مدیر مدرسه گفت «آقای آغاسی، لازم نیست شما هیچ پولی پرداخت کنید، آندره تا آخرین روز مدرسه‌اش می‌تواند رایگان آموزش ببیند… او استعدادی دارد که تا به امروز در هیچ کودکی ندیده‌ام.»

و بدین ترتیب زندگی حرفه‌ای آندره آغاسی بزرگ شروع شد.

موفقیت‌هایی که آندره آغاسی در طول دوران زندگی‌اش به دست آورد کم نیست، برای مثال:

• قهرمان تنیس دنیا در طول ده سال – ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۰
• برگزیده‌شده به‌عنوان یکی از بهترین تنیسورهای کل تاریخ ورزش تنیس
• بهترین سرویس زننده تاریخ بازی تنیس
• دارای هشت قهرمانی گرند چمپیون
• طلای المپیک ۱۹۹۶
• برنده ۴ مدال طلای بازی‌ها استرالیایی
• و …

اما هیچ‌کس از درون زندگی آندره آغاسی اطلاع چندانی نداشت تا وقتی‌که کتابش را با عنوان آشکار منتشر کرد و همه را پس از چندین سال دوری از میدان‌ها ورزشی، بهت‌زده کرد.

او در این کتاب بسیار هیجان‌انگیز، داستان موفقیت‌های خودش را نوشت و گفت که چطور شب‌ها قبل از خواب همیشه خودش را تصور می‌کرده که قهرمان گرند چمپیون بوده و مردم برای وی دست می‌زدند و کاپ قهرمانی را بالای سرش می‌برده.

آندره از روزهایی نوشته که پس از صدها شکست پی‌درپی در مدرسه تنیس، در اوج تنهایی و دوری از خانواده یاد گرفت: به‌جای داشتن بقا، باید یاد بگیرید بجنگید و آنچه را می‌خواهید به دست آورید.

در این مقاله بهترین نکاتی که آندره آغاسی در کتابش برای خواننده‌ها به رشته تحریر درآورده است را مرور می‌کنیم.

 

درس شماره یک | شما با خودتان بازی می‌کنید، نه رقیبتان
آندره آغاسی می‌نویسید: زندگی راجع به برتری بر دیگری یا شکست رقیب نیست؛ بلکه پیروزی بر خودتان است.

شما چطور این کار را انجام می‌دهید؟ فقط کافی است روزی ۱۱% بهتر از روز قبلتان باشید… کار سختی نیست؟ امتحان کنید.

ذهن شما، نقش زیادی در موفقیت‌ها و شکست‌های شما دارد.
اکثر اوقات ذهن شما، رقیب و دشمن نامرئی شماست که اجازه نمی‌دهد موفق شوید. او را بشناسید و بدانید که هیچ دشمنی قوی‌تر از دشمن درونی نمی‌تواند جلوی شما را برای رسیدن به برترین‌ها بگیرد.

درس شماره دو | آنچه احساس می‌کنید مهم نیست، کاری که انجام می‌دهید مهم است
در طول روز، همه ما طیف وسیعی از احساسات مختلف را در خودمان احساس می‌کنیم، بعضی از این احساسات مخرب‌اند مثل احساس ترس، تنفر، حقارت و… و بعضی دیگر باعث قدرت گرفتن ما می‌شوند.

اگر می‌خواهید همانند اسطوره تاریخ تنیس، موفقیت‌های بزرگی به دست آورید باید بلد باشید بر روی احساساتتان کنترل کامل داشته باشید.

کافی است یاد بگیرید چطور احساسات منفی را با احساسات مثبت جایگزین کنید؛ زیرا احساسات شما، علت فعالیت‌های درونی (افکار) و رفتار شما می‌شوند.

درس شماره سه | می‌توانیم یاد بگیریم عاشق چیزهایی شویم که از آن‌ها نفرت داریم
آندره در کتاب به دورانی اشاره می‌کند که سخت زیر بار فشار تمرین باید طاقت می‌آورد چون نباید عنوان قهرمانی را به کسی دیگر می‌داد. او می‌نویسد: بارها از تمرین تنیس نفرت پیدا کردم. بارها تصمیم گرفتم این ورزش را کنار بگذارم… اما این کار را نکردم چون در این صورت شکست را قبول کرده بودم قبل از اینکه رقیبم مرا شکست دهد.

تلاش سخت، دلیل موفقیت در هر کاری است وارد آن می‌شوید. بدون تلاش هیچ موفقیت بزرگی حاصل نمی‌شود؛ هیچ‌کس با نشستن در خانه و فکر کردن به ایده‌های بزرگ موفق، ثروتمند و مشهور نشده.

نمونه دیگر از موفقیت‌های پس سختی محمدعلی کلی، بوکسور پرآوازه آمریکایی است.

درس شماره چهار | احساسات بد مدت‌زمان بیشتری با شما خواهند بود تا احساسات خوب
اگر کتاب آندره را بخوانید، از اعماق وجود یک قهرمان آگاه می‌شوید: در دنیای رقابت، باختن سخت‌ترین قسمت یک رقابت است. شما وقتی رقابت یا مسابقه‌ای را باختید، احساس بد و شکست، ده برابر بیشتر و طولانی‌تر با شما خواهد ماند تا احساسی که پس از پیروزی به دست می‌آورید.

همه ما تجربه شکست یا پیروزی را داشتیم؛ اما میدانیم که تلخی شکست به‌مراتب عمیق‌تر و تأثیرگذارتر است از شیرینیِ پیروزی، پس حتی برای دوری از چشیدن طعم تلخ شکست هم شده باید سخت تلاش کنید تا پیروز شوید.

درس شماره پنج | ترس، آتشِ درون توست
در هیچ برهه‌ای از زندگی‌تان، ترس از وجودتان بیرون نمی‌رود. درواقع، زمانی ترس از وجودتان بیرون می‌رود که مرده باشید. بدون ترس، ما نمی‌توانیم به موفقیت برسیم.

وقتی نترس باشیم، بی‌احساس می‌شویم؛ وقتی هیچ انگیزه‌ای برای فرار از ترس نداشته باشیم، نمی‌توانیم به دنبال پیشرفت و پرورش مهارت‌هایمان برویم. اجازه بدهید ترس انگیزه شما برای ادامه باشد و نه مانعی برای عدم تحرک.

درس شماره شش | فکر نکنید، احساس کنید
آخرین فصل کتاب آشکار آندره توسط همسرش (خانم استفانی) نوشته‌شده است. او می‌نویسد : از آندره یاد گرفته‌ام برای رسیدن به اهدافم، زیاد فکر نکنم. زیاد فکر کردن باعث می‌شود خودمان را از رسیدن به اهدافمان دور کنیم. ما باید بیشتر احساس کنیم تا فکر؛ احساس انگیزه قوی‌تری به ما می‌دهد تا منطق.

 

این کتاب هنوز ترجمه نشده و به ایران نرسیده است؛ اما توصیه می‌کنیم به‌محض دیدن آن در فروشگاه‌های ایران حتماً تهیه کنید و بخوانیدچرا که، یکی از کوتاه‌ترین راه‌های تبدیل‌شدن به یک قهرمان، مانند قهرمانان فکر و رفتار کردن است.

 

منبع: کتاب آشکار اثر آندره آغاسی

احترام و دوست داشتن دیگران مانند احترام و دوست داشتن خودمان است، همدلی درک و فهم دیگران است. خود همدلی خیلی آسان است اما نحوه بیان آن سخت و احتیاج به تمرین دارد. همان‌طور که به بهداشت فردی اهمیت می‌دهیم باید بهداشت عمومی را نیز مدنظر قرار دهیم.

اما چطور؟

بعد از مسواک زدن از دهان‌شویه استفاده نکنید

به‌عنوان‌مثال احتمالاً همگی ما در منزل و یا محل کار خود، دهان‌شویه و مسواک داریم و از آن‌ها استفاده می‌کنیم اما ممکن است به‌درستی ندانیم که بهتر است کی و چند بار در روز از آن‌ها استفاده کنیم یا اینکه آیا می‌توانیم هر دو را پشت سر هم به کار ببریم؟

در این نوشته و با استفاده از اخیرترین توصیه‌های پزشکان و متخصصان، درخواهید یافت که بهترین زمان‌ها و دفعات لازم برای استفاده روزمره از لوازم بهداشتی‌تان کِی و چند بار در روز است. باهم سؤالات رایج دراین‌ارتباط را مرور خواهیم کرد.

هرچند وقت یک‌بار باید موها را شست؟

کوتاه‌ترین پاسخ به این سؤال این است که هیچ‌کس لازم نیست که هرروز موهایش را بشوید. علاوه بر این پاسخ این سؤال مستقیماً با نوع پوست شما در ارتباط است.

اگر پوست بدنتان نرمال یا خشک است، شستن موهایتان یک یا دو بار در هفته کفایت می‌کند.

هرچند وقت بک بار باید دندان‌ها را مسواک زد؟

انجمن دندان‌پزشکان آمریکا توصیه می‌کند روزی دو بار و به مدت دو دقیقه دندان‌هایتان را مسواک بزنید. همچنین آن‌ها زمان دقیقی را برای این کار تعیین نکرده‌اند.

اگر یکی از این دفعات پیش از خوابیدن باشد بسیار خوب است چراکه در هنگام خواب به علت کاهش میزان ترشح بزاق، می‌تواند زمان بهتری برای ایجاد حفره‌هایی در میان دندان‌هایتان است.

بهترین زمان استفاده از مام و اسپری چه موقع است؟

بهترین زمان می‌تواند قبل از به خواب رفتن باشد. زمانی که شما در هنگام صبح به زیر بغلتان اسپری می‌زنید، پیش از آنکه این مناطق فرصت عرق کردن پیدا کنند، راه‌های تعرق را با زدن اسپری می‌بندید.

اگر این کار را قبل از خوابیدن انجام می‌دهید نگران روز بعد نباشید چراکه عمدتاً تا ۲۴ ساعت دوام‌دارند.

هرچند وقت یک‌بار باید حمام کرد؟

بسیاری از ما بیش‌ازاندازه لازم دوش می‌گیریم. متخصصان پوست در مصاحبه با «بازفید» گفتند، تنها لازم است که هر دو یا سه روز یک‌بار دوش بگیریم. البته این‌ها به مکان زندگی و میزان فعالیت بدنی‌تان هم وابسته است.

سؤال مرتبط دیگر این است که بهتر است شب دوش بگیرم یا روز؟ جواب این سؤال هم به نوع پوستتان وابسته است. اگر پوست بدنتان چرب است گزینه بهتر این است که شب‌ها دوش بگیرید.

هرچند وقت یک‌بار باید دندان‌ها را نخ کشید؟

انجمن دندانپزشکی آمریکا یک‌بار در روز را پیشنهاد می‌کند؛ اما در مطالعه‌ای که در سال گذشته انجام‌شده بود، این نتیجه بیان شد که مؤثر بودن استفاده از نخ دندان هرگز موردبررسی و پژوهش‌های علمی قرار نگرفته است. به‌این‌ترتیب این امکان وجود دارد که استفاده از نخ دندان اصلاً ضرورتی نداشته باشد.

آیا باید از دهان‌شویه استفاده شود؟

بر اساس داده‌های انجمن سلامت انگلستان، استفاده از دهان‌شویه‌هایی که در آن‌ها فلوراید وجود دارد می‌توانند برای جلوگیری از پوسیدگی‌های دندان مؤثر باشند اما این کار را نباید بلافاصله بعد از مسواک زدن انجام داد.

همچنین احتیاجی نیست که هرروز از دهان‌شویه استفاده کنید و بیشتر می‌تواند به‌عنوان جایگزینی برای مسواک زدن به شمار آید.

هرچند وقت یک‌بار باید ناخن‌ها را تمیز کرد یا گرفت؟

البته بستگی دارد که تا اندازه بخواهید ناخن‌هایتان را بلند نگه‌دارید؛ اما یک‌بار در هفته یا دو هفته یک‌بار می‌تواند گزینه خوبی باشد. بهترین زمان هم می‌تواند زمانی باشد که آن‌ها مرتب به نظر نمی‌رسند. حتماً دقت داشته باشید که حتماً لبه‌های دندانه‌دار و تیز ناخن‌ها را سوهان بکشید.

هرچند وقت یک‌بار باید عینک را تمیز کرد؟

بر اساس داده‌های به‌دست‌آمده از انجمن چشم‌پزشکان استرالیا، از روی وضوح آن می‌توانید این زمان را دریابید. اگر جلوی دیدتان را گرفته آن را پاک‌کنید و هرگز برای این کار از تی‌شرتتان استفاده نکنید.

لازم نیست که حتماً افشانه‌های مخصوص تمیز کردن عینک را داشته باشید، می‌توانید با صابون مایع و آب آن را شسته و با پارچه کتان به‌خوبی خشکش کنید.

هرچند وقت یک‌بار باید تیغ مخصوص اصلاح کردن را عوض کرد؟

پاسخ به این سؤال بستگی به نوع تیغی دارد که آن را به کار می‌برید اما زمانی که احساس کردید که روی پوستتان کشیده می‌شود آن را دور بیندازید. برای افزایش عمر تیغ، پس از هر بار مصرف آن را به‌خوبی با آب داغ بشویید و اجازه دهید که به‌خوبی خشک شود چراکه با این کار از زنگ زدن تیغه آن جلوگیری به عمل خواهید آورد.

 

تندرست و شاداب باشید.

سنجنده‌های مورد استفاده در اکتشاف معادن و دلایل استفاده از آن‌ها:

سامانه‌های ماهواره‌ای اصلی که امروزه توسط زمین شناسان و مهندسین اکتشاف معدن مورداستفاده قرار می‌گیرد عبارت‌اند از نقشه‌بردار موضوعی لندست توسط ناسا دارای اسکنرهای چند طیفی(MSS) و سنجنده‌های (TM) و (ETM) ماهواره‌های SPOT فرانسه،IRS هندوستان Fuyo-1 ژاپن ASTER و ماهواره‌های لندست از زمان اولین نصب MSS در لندست (جولای ۱۹۷۲) در صنعت اکتشاف مواد معدنی استفاده می‌شود.

نقشه‌بردار موضوعی بر روی لندست ۴ و ۵ نصب‌شده که باندهایی در محدوده قابل دید، فروسرخ و کوتاه برای ثبت اکسید آهن و کانی‌های حاوی هیدروکسید (که در زون‌های التراسیون کانسارها دیده می‌شود) دارد و همچنین دارای تفکیک مکانی خوبی است. لندست دارای نقشه‌بردار موضوعی پیشرفته (ETM) است.

سنجنده لندست عملکردی همچون سنجنده MSS) Multi scan system) دارد؛ یعنی به‌صورت مولتی اسپکترال بازتاب طیفی انرژی الکترومغناطیسی تابیده به سطح زمین را از طیف مریی تا ناحیه فروسرخ را برداشت می‌کند.

یک صحنه اطلاعاتی ETM دارای ابعادی در حدود ۱۸۵*۱۸۵ کیلومتر یعنی وسعت ۳۵۰۰۰ کیلومترمربع را پوشش می‌دهد. سنجنده ETM علاوه بر باندهای طیفی موجود در TM دارای یک باند پان کروماتیک ۱۵ متری است. با استفاده از باند پانکرو ماتیک می‌توان کیفیت تصاویر را بهبود بخشید و همچنین استفاده هم‌زمان آن‌ها در مواردی برای ثبت اکسید آهن مفید گزارش‌شده است.

دولت هندوستان یک سری ماهواره‌ای منابع طبیعی را از سال ۱۹۸۸ به فضا پرتاب کرد.ERS-EC در سال ۱۹۵۵ به فضا پرتاب شد که دارای سنجنده پان کروماتیک با تفکیک مکانی ۸\۵ متر و عرض برداشت ۷۰ کیلومتر است و در ضمن یک سنجنده چند طیفی II LISS- با ۴ باند VNIR مریی و قدرت تفکیک مکانی ۵’۲۳ متری و یک باند SWIR، ۷۰ متری و یک سنجنده دیگر به نام WIFS با تفکیک مکانی ۳’۱۸۸ متری است.

با استفاده از سنجنده‌های ابر طیفی می‌توان طیف کانی‌ها را از تصویر استخراج و با استفاده از روش‌های پردازش تصویر، محدودهٔ کانی‌های دگرسانی را مشخص کرد. سنجنده هایپریون که بر روی ماهواره EO-1 و در گستره طیفی ۲/۴ تا ۰/۴ میکرومتر نصب‌شده است؛ و در ۲۴۲ باند طیفی تصویربرداری می‌کند. با توجه به اینکه در این سنجنده برخی از باندها نسبت نویز به سیگنال بالایی دارند و کالیبره نشده‌اند تنها ۱۹۸ باند آن قابل‌استفاده است. سامانه تصویربرداری فوق نوری با پهنای ۷٫۵ کیلومتر و پیکسل‌هایی با ابعاد ۳۰*۳۰ متری را برای تمامی باندها برداشت می‌کند. سنجنده ASTER که ۱۴ باند باقدرت جدایش طیفی بالاتری نسبت به داده‌های ماهواره‌ای TM دارد. دسترسی به اطلاعات طیف الکترومغناطیس به نحو چشمگیری افزایش‌یافته است. قدرت تفکیک بهتر و تنوع باندهای سنجنده ASTER، امکان بررسی در محدوده مادون‌قرمز نزدیک (VNIR) فروسرخ طول‌موج کوتاه (SWIR) و مادون‌قرمز حرارتی (TIR) امکان بررسی دقیق‌تر رفتار طیفی کانی‌های شاخص زون‌های دگرسان شده را میسر ساخته است.

پایان

منبع : GISr

چیزی ازش نمی‌دانستم، دعوتم کرده بود، مرا و بقیه را، به یک دورهمی، نمی‌شناختمش هم.
نمی‌خواستم بروم، خوب نبودم، افسرده بودم و دنبال خوب شدن هم نبودم.
ولی رفتم، می‌خواستم از اتفاق‌های روزمره دورباشم، رفتم و خوب شد هم رفتم، خوب شدم آخر.
دیدمش، برخوردش، نگاهش و صدایش مرا گرفت، مرا گرفت و ول نکرد.
عاشقش شده بودم؛ چطور؟ نمی‌دانم یا شاید می‌دانم ولی نمی‌خواهم بگویم، نه نمی‌گویم. راز خودم است.
داشت می‌رفت، می‌رفت سوی دیگری، نگذاشتم، عاشقش کردم.
چرا؟
هر جور حساب کردم دیدم در زندگی من، من ِ دهه شصتی نوستالژی زیاد است، از دست دادن‌ها زیاد است، حسرت‌ها، نگذارم او هم نوستالژی شود.
نگذاشتم، نمی‌گذارم.

 

نوستالژی
یعنی ببینی،
یادت بیاید،
دلت بخواهد،
به دست نیاید،
دلت به درد بیاید،
بگویی آه!

فائز احیا
۱۹ دی‌ماه ۱۳۹۵

نوستالژی nostalgia را می‌توان به‌طور خلاصه یک احساس درونی تلخ و شیرین به اشیا و یا اشخاص و موقعیت‌های گذشته، تعریف کرد. معنی دیگر نوستالژی دل‌تنگی شدید برای زادگاه است.

اگر در کتاب‌های ادبی و علمی تاریخی جستجو کنید، نمی‌توانید نشانی از واژه نوستالژی را پیدا کنید، چراکه نوستالژی حاصل یک واژه‌سازی است.

روش‌ها و تکنیک‌های سنجش‌ازدور در اکتشاف معدن

۱- تلفیق داده‌های ماهواره‌ای مختلف و تهیه عکس – نقشه‌های ماهواره‌ای (Satellite Photomap) در مقیاس‌های ۱: ۱۰۰۰۰۰ و ۱: ۵۰۰۰۰:

تهیه این عکس – نقشه‌ها در مقیاس‌های یک‌ صد هزار و یک پنجاه‌هزار برای به دست آوردن دید کلی از چگونگی گسترش واحدهای سنگی، رسوبات آبرفتی کواترنر، چین‌خوردگی‌ها، شکستگی‌های عمده، گسترش پوشش گیاهی، چگونگی توزیع شبکه آبراهه‌ها، جاده‌ها و گسترش آبادی‌ها و شهرها و بسیاری از پارامترهای دیگر بسیار مناسب است.

بر اساس تفسیر تصاویر رنگی مجازی حاصل از ترکیب باندهای مختلف و بر اساس نقشه زمین‌شناسی منطقه می‌توان گسترش واحدهای سنگی گوناگون را بر اساس این داده‌ها بیان نمود.

۲- تهیه نقشه خطواره‌ها و نقشه شکستگی‌ها و تفسیر زمین‌ساخت ناحیه بر اساس آن:

شکستگی‌ها به‌ویژه گسل‌ها عامل مهم و اساسی در تشکیل ذخایر معدنی می‌باشند. شناسایی عناصر ساختاری و تشخیص ساختار هر منطقه کمک بسیار ارزنده‌ای جهت شناسایی و اکتشاف مواد معدنی است، زیرا شناخت عناصر ساختاری مانند گسل‌های عادی، شکستگی‌های کششی و ساختمان‌های هورست و گرابن که پی آمد آن تشخیص ساختارهای کششی است یا گسل‌های راندگی، چین‌خوردگی‌ها و گسل‌های راستا لغز چپ رو و راست‌رو که نهایت آن تشخیص ساختارهای فشاری است، با توجه به درازای گسل‌ها و همچنین محل تلاقی گسل‌های اصلی با گسل‌های دیگر، می‌تواند محل مناسبی برای نفوذ ماگما و سپس کانه زایی باشد؛ پس همگی می‌توانند کلیدهای مناسبی جهت شناخت و اکتشاف ذخایر معدنی باشند.

 

در تهیه نقشه شکستگی‌ها از روش‌های زیر می‌توان استفاده نمود:

۲-۱- استفاده از تأثیر مجازی زاویه تابش خورشید (Shaddow):

ازآنجاکه تشخیص اشکال سطحی به مقدار قابل‌توجهی به اختلاف انعکاس نور خورشید بستگی دارد و میزان انعکاس نیز با زاویه و جهت تابش خورشید تغییر می‌نماید (هراندازه زاویه تابش کمتر باشد، اختلاف انعکاس بیشتر شده و درنتیجه سایه زیاد می‌شود). با ایجاد اختلاف انعکاس، سطوح شکستگی و لایه‌بندی‌ها مشخص‌تر شده و تصاویر مختلفی جهت شناسایی آن‌ها ساخته می‌شوند.

۲-۲- استفاده از نقشه‌های توپوگرافی و زمین‌شناسی:

در تعیین شکستگی‌ها، تغییرات ناگهانی توپوگرافی، نوع و سن واحدهای سنگی و ارتباط آن‌ها با یکدیگر، چین‌خوردگی‌ها، جابجایی رودخانه‌ها و واحدهای چینه‌ای، مخروط افکنِ ها و … همگی می‌توانند پارامترهای تشخیص باشند.

۲-۳- استفاده از نشانه‌های زمین‌ریخت‌شناسی:

به‌منظور تعیین سازوکار گسل‌ها، از نشانه‌های زمین‌ریخت‌شناسی می‌توان استفاده کرد. به‌طوری‌که گسل‌های راستا لغز به علت شیب زیاد، اثری تقریباً خطی، گسل‌های عادی اثری دالبری و گسل‌های راندگی اثری نامنظم از خود نشان می‌دهند و بیشتر از توپوگرافی تبعیت می‌کنند. همچنین ایجاد پرتگاه‌های گسلی (Scarp Fault) در گسل‌های راستا لغز نسبت به گسل‌های عادی و راندگی به‌جز موارد ویژه، کمتر مشاهده می‌شود.

۳- تعیین محدوده‌هایی با ساختمان‌های گنبدی:

یکی از اهداف این بررسی‌ها تهیه نقشه‌ای مربوط به گسترش ساختمان‌هایی مانند باتولیت، استوک، دم (گنبد)، دایک، کالدرا، ساختمان‌های حلقوی ورگه‌ها است. همان‌طور که اشاره شد با به‌کارگیری روش‌های مختلف پردازش و ایجاد تصاویر رنگی، واحدهای سنگی مختلف شناسایی می‌شوند و بر این اساس گسترش سنگ‌های ماگمایی اسیدی و بازیک در منطقه مشخص می‌گردند. بر اساس مساحت گسترش توده‌های نفوذی و نیمه عمیق، مساحت‌های بیشتر از ۱۰۰ کیلومترمربع به‌عنوان باتولیت و گسترش‌های کمتر به‌عنوان استوک در نظر گرفته می‌شوند.

دایک‌ها، دم‌های اسیدی ورگه‌های کوارتزی نیز می‌توانند قابل‌شناسایی باشند.

تشخیص گسترش سنگ‌های ماگمایی با نوع ساخت و زمان آن می‌تواند راهنمای خوبی برای تشخیص وجود یا عدم وجود ذخایر معدنی باشد (مطالعه متالوژی منطقه).

توده بازیک بازالتی و آلتراسیون‌های سیلیکاتی اطراف آن

۴- تهیه نقشه نواحی دگرسانی (آلتراسیون ها):

شناخت نواحی دگرسانی یکی از عوامل تشخیص مناطق کانه دار است. اگر در تشخیص این مناطق، نوع دگرسانی نیز مشخص شود، می‌تواند در تعیین الگویی مناسب جهت کانه زایی منطقه، مفید باشد. با استفاده از روش‌های مختلف پردازش و به‌کارگیری توابع ریاضی و روش‌های آماری ذکرشده درنهایت نواحی دگرسان با رنگ ویژه‌ای مشخص می‌شوند (High Light).

۵- تعیین نقشه نواحی امیدبخش معدنی با استفاده از بررسی‌های دورسنجی:

با تلفیق نتایج به‌دست‌آمده از بررسی‌های دورسنجی مناطق موردمطالعه (نوع واحدهای سنگی، ساختار تک تونیکی، ساختمان‌های ماگمایی و دگرسانی‌ها)،‌ مناطقی به‌عنوان نواحی امیدبخش معرفی می‌شوند که نسبت به سایر مناطق دارای احتمال بیشتری برای کانی زایی هستند.

زمینه‌های اصلی و عمدهٔ کاربرد سنجش‌ازدور در اکتشاف معادن عبارت‌اند از: لجستیک (پشتیبانی)، تهیه نقشه‌های ساختمانی و لیتولوژی و مکان‌یابی مناطق دگرسانی. همچنین تصاویر اسکنر هوایی می‌تواند در عملیات نقشه‌برداری تفضیلی کاوش‌های معدنی به کار رود. در همه سطوح برنامه اکتشاف معدن دورسنجی می‌تواند سودمند باشد به شرطی که با سایر منابع اطلاعاتی همچون نقشه‌های توپوگرافی و زمین‌شناسی و داده‌های ژئوفیزیکی و ژئوشیمی همراه باشد.

ادامه دارد …

تاریخچه اکتشاف معدن در ایران وجهان

سرزمین ما ایران به لحاظ داشتن پوسته‌ای ناهمگن و تأثیر حوادث مختلف زمین‌شناسی در شکل‌گیری آن، ازنظر مواد معدنی، سرشار است چراکه تقریباً از تمامی مواد معدنی دنیا برخوردار است.

اکتشاف معدن ایران به طریق علمی از ۱۳۱۸ شمسی آغاز گردید.

معادن مهم کشور عبارت‌اند از: معادن زغال‌سنگ، نیکل، کبالت، نقره، گوگرد و اورانیوم

ارتباط مواد معدنی با رفاه و آسایش بشر آن‌چنان قدمتی دارد که محققان اعصار فرهنگی بشر را بر اساس مواد معدنی تقسیم‌بندی کرده‌اند (این اعصار به ترتیب عبارت‌اند از: عصر حجر تا ۴۰۰۰ سال قبل از میلاد، عصر برنز از ۴۰۰۰ تا ۱۵۰۰ سال قبل از میلاد، عصر آهن از ۱۵۰۰ سال قبل از میلاد تا ۱۷۸۰ میلادی، عصر فولاد از سال ۱۷۸۰ میلادی تا ۱۹۴۵ میلادی و عصر اتم از سال ۱۹۴۵ میلادی)

در بسیاری از مراحل بارز در تاریخ بشری (ازجمله سفر مارکوپولو به چین، کشف دنیای جدید توسط کلمب، هجوم جویندگان طلا به سرزمین‌های کالیفرنیا، آفریقای جنوبی، استرالیا آلاسکای کانادا) دست‌یابی به مواد معدنی به‌عنوان هدف و مشوق اولیه مطرح بوده است.

معدنکاری به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین فعالیت‌های بشر دارای تاریخچه‌ای طولانی است. ابزارهای آتشزنه (سنگ چخماق) به همراه اجساد انسان‌های دوران پارینه‌سنگی نشان می‌دهند که بشر در حدود ۴۵۰۰۰۰ سال قبل معدنکاری را شروع کرده است. اولین کارهای معدنی به‌صورت ترانشِ و حفره‌های روباز بوده است. بعدها بشر روش‌های زیرزمینی را برای استخراج مواد معدنی به کاربرد. با شروع عصر حجر با حفر فضاهایی به ارتفاع ۶/۰ تا ۹/۰ متر و عمق بیش از ۹ متر استخراج زیرزمینی را شروع کرد. ابزاری که برای این حفاری‌ها به کار می‌رفت، کلنگ‌هایی بود که با استفاده از سنگ‌های آتشزنه ساخته می‌شد.

قدیمی‌ترین معدن زیرزمینی شناخته‌شده، یک معدن هماتیت در کشور سوئیس بوده که متعلق به عصر حجر است و اعتقاد بر این است که ۴۰۰۰۰ سال سن داشته باشد.

معدن کاران قدیمی برای کنترل زمین، تهویه، بالابری، روشنایی و کندن سنگ‌ها از روش‌های ابتدایی استفاده می‌کرده‌اند. بر اساس اطلاعات موجود اولین کارهای معدنی توسط مصریان برای استخراج فیروزه در صحرای سینا در حدود ۳۴۰۰ سال قبل از میلاد انجام‌شده است.

تحقیقات تاریخی نشان داده است که در حدود ۳۵۰۰ سال قبل از میلاد، نقره توسط بابلی‌ها استخراج می‌شده است و به‌عنوان واحد پول به کار می‌رفته است. در زمان قدیم عمده طلا از نوبیا واقع در جنوب سودان استخراج می‌شده است. برای استخراج طلا، چاه‌های کوچکی حفر و سپس مخلوط طلا و شن به‌وسیله سینی‌های چدنی و به روش شستشو از هم جدا می‌شده است. به نظر می‌رسد که کار استخراج معادن طلا از حدود ۴۰۰۰ سال قبل در این منطقه شروع‌شده باشد

اولین آهنی که در صنعت به‌کاررفته است از نوع سنگ‌های آسمانی بوده و با توجه به نادر بودن این سنگ‌ها، احتمالاً قیمت آهن اولیه از طلا نیز گران‌تر بوده است. با توجه به مشاهده آثار سرب در خرابه‌های تِروی که متعلق به ۲۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح است، می‌توان گفت که این فلز نیز از زمان‌های خیلی قدیم استخراج می‌شده است.

در ابتدا بشر از فلزات به شکل طبیعی استفاده می‌کرد با شروع عصر برنز و آهن، بشر ذوب را کشف کرد و تبدیل مواد معدنی به فلزات را فراگرفت. فن خرد کردن سنگ‌ها سابقه بسیار طولانی دارد و در زمان‌های مختلف روش‌های گوناگونی برای این منظور به کار می‌رفته است.

بشر ابتدا با استفاده از استخوان، چوب و سنگ، ماده معدنی را از دل زمین استخراج می‌کرد. این روش کارایی چندانی برای سنگ‌های سخت نداشت مگر آن‌که شکافی در سنگ وجود داشته باشد و یا درزه‌هایی در آن ایجاد شود و با گوه گذاری در سنگ بتوان آن را جدا کرده است.

با کشف روش آتش‌افروزی معدن کاران با افروختن آتش فراوان، سنگ‌ها را داغ می‌کردند و پس از آن‌که سنگ‌ها به‌اندازه کافی گرم می‌شدند، به‌طور ناگهانی آب بر روی آن‌ها می‌ریختند. سرد شدن ناگهانی سنگ‌ها باعث ایجاد شکاف‌های متعدد در سنگ‌ها می‌شد و در مرحله بعد به کمک دیلم، قطعات خردشده سنگ را از هم جدا می‌کردند این روش در بسیاری از معادن قدیمی به کار می‌رفته است و در آن زمان، هر معدن به میزان زیادی سوخت برای آتش‌افروزی نیاز داشت.

بعدها در مصر باستان روش حفر به‌وسیله گوه برای استخراج سنگ‌های لازم برای ساختن اهرام ثلاثه به کار رفت. در این روش ابتدا به‌وسیله قلم و چکش تعدادی چال در سنگ حفر و سپس داخل آن گوه‌های چوبی خشک فرومی‌کردند. هنگامی‌که به تعداد کافی چال پرشده آماده می‌شد، روی گوه‌های چوبی آب می‌ریخته و آن‌ها را مرطوب می‌کرده‌اند. در اثر رطوبت حجم چوب‌ها زیاد می‌شده و فشار ناشی از این ازدیاد حجم به‌قدری زیاد بوده که باعث خرد شدن قطعات عظیم سنگ می‌شده است.

ادامه دارد …

سنجش‌ازدور علم بررسی، پردازش و تفسیر تصاویری است که حاصل ثبت و تعامل انرژی الکترومغناطیس با سطح زمین بدون تماس مستقیم و فیزیکی است. یکی از کاربردهای علم سنجش‌ازدور و تصاویر ماهواره‌ای استخراج اطلاعات موردنیاز برای کشف معادن بر روی زمین است سنجش‌ازدور در تمام مراحل اکتشافی مانند برسی نقاطی که ارزش اکتشافی دارند تا خود اکتشاف، استخراج مواد معدنی، بسته شدن معدن و احیایان کاربرد دارد. هدف از این تحقیق این است که کاربردهای سنجش‌ازدور در اکتشاف معدن را موردمطالعه قرار دهد.

 

معدن و انواع معادن

اکتشاف معدن:

به بحث و بررسی پیرامون عملیات پی‌جویی و اکتشاف کانسار (ذخیره معدنی) می‌پردازد.

معدن:

ذخیره معدنی است که بهره‌برداری از آن مقرون‌به‌صرفه باشد.

اکتشاف:

تجسس اداری به‌منظور یافتن کانسار است که شامل عملیاتی ازجمله موارد زیر است:

۱- آثار یابی و نمونه‌برداری و آزمایش‌های کمی و کیفی.

۲- بررسی‌های زمین‌شناسی ژئوفیزیکی و ژئوشیمیایی مانند آن‌ها و انجام اموری که برای این‌گونه بررسی‌ها لازم باشد.

۳- حفاری روباز و زیرزمینی.

۴- تعیین شکل و کیفیت و کمیت ذخیره معدنی و تهیه نقشه‌های مربوطه.

مواد معدنی، به شرح زیر طبقه‌بندی می‌شوند:

الف – مواد معدنی طبقه یک عبارت هستند از:

سنگ‌آهک، سنگ، گچ، شن و ماسه معمولی، خاک رس معمولی، صدف دریایی، پوکه معدنی، نمک آبی، سنگی مارن، سنگ لاشه ساختمانی و نظایر آن‌ها.

ب – مواد معدنی طبقه دو عبارت هستند از:

۱- آهن، طلا، کرم، قلع، جیوه، سرب، روی، مس، تیتان، آنتیموان، مولیبدان، کبالت، تنگستن، کادمیوم و سایر فلزات.

۲- نیترات‌ها، فسفات‌ها، برات‌ها، نمک‌های قلیایی، سولفات‌ها، کربنات‌ها، کلرورها (به‌استثنای مواد یادشده در طبقه یک) و نظایر آن‌ها.

۳- میکا، گرافیت، تالک، کائولن، نسوزها، فلدسپات، سنگ و ماسه سیلیسی، پرلیت، دیاتومیت، زئولیت، بوکسیت، خاک سرخ، خاک زرد، خاک‌های صنعتی و نظایر آن‌ها.

۴- سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی مانند الماس، زمرد، یاقوت، یشم، فیروزه، انواع عقیق و امثال آن‌ها.

۵- انواع سنگ‌های تزئینی و نما.

۶- انواع زغال‌سنگ‌ها و شیلهای غیرنفتی.

۷- مواد معدنی قابل استحصال از آب‌ها و نیز گازهای معدنی به‌استثنای گازهای هیدروکربوری.

ج ـ مواد معدنی طبقه سه عبارت هستند از:

کلیه هیدروکربورها به‌استثنای زغال‌سنگ مانند نفت خام، گاز طبیعی، قیر، پلمه، سنگ‌های نفتی، سنگ آسفالت طبیعی و ماسه‌های آغشته به نفت و امثال آن‌ها.

قیر، پلمه، سنگ‌های نفتی و سنگ آسفالت طبیعی درصورتی‌که مورد عمل وزارت نفت شرکت‌ها و واحدهای تابعه و وابسته به آن وزارت نباشد جزو معادن طبقه دو محسوب می‌گردد.

ادامه دارد…

از زمان‌های گذشته تاکنون روش‌های مختلفی برای جمع‌آوری داده‌های مبتنی بر مکان وجود دارد که از آن جمله می‌توان به مشاهدات نجومی، فتوگرامتری، نقشه‌برداری و سنجش‌ازدور اشاره نمود. سنجش‌ازدور از زمره روش‌های جمع‌آوری داده محسوب می‌گردد که در آن کمترین میزان تماس مستقیم با اشیاء و عوارض مورداندازه‌گیری را داشته و برخلاف سایر روش‌ها که عوامل انسانی در گردآوری و تفسیر داده‌های زمینی نقش دارند، درروش سنجش‌ازدور این وظیفه بر عهده سنجنده‌ها خواهد بود.

یکی از منابع تأمین‌کننده داده‌های مکانی،  تصاویر اخذشده به‌وسیله ماهواره، موسوم به فن سنجش‌ازدور است. بر اساس تعریف هارپر سنجش‌ازدور، سنجیدن اشیاء از یک‌فاصله، یعنی تشخیص و اندازه‌گیری ویژگی‌های یک جسم بدون تماس بالفعل با آن جسم است.

به‌طورکلی سنجش‌ازدور معروف به RS علم و هنر به دست آوردن اطلاعات درباره یکشی ء، منطقه یا پدیده از طریق تجزیه‌وتحلیل داده‌های حاصله به‌وسیله ابزاری است که در تماس فیزیکی با شیء، منطقه یا پدیده تحت بررسی نباشد.

به‌طور مثال خواندن کلمات نوعی کاربرد علم سنجش‌ازدور است که در آن چشم به‌عنوان سنجنده عمل می‌کند. سنجش‌ازدور می‌تواند تغییرات دوره‌ای پدیده‌های زمین را نشان دهد و در مواردی چون بررسی تغییر مسیر رودخانه‌ها، تغییر حدومرز پیکره‌های آبی چون دریاچه‌ها، دریاها و اقیانوس‌ها، تغییر مورفولوژی سطح زمین و غیره بسیار کارساز است.

سنجش‌ازدور در بسیاری از زمینه‌های علمی و تحقیقاتی کاربردهای گسترده‌ای دارد. ازجمله کاربردهای فن سنجش‌ازدور می‌توان به استفاده از آن در زمین‌شناسی، آب‌شناسی،  معدن، شیلات، کارتوگرافی، جغرافیا، مطالعات زیست‌شناسی، مطالعات زیست‌محیطی، سامانه‌های اطلاعات جغرافیایی، هواشناسی، کشاورزی، جنگلداری، توسعه اراضی و به‌طورکلی  مدیریت منابع زمینی و غیره اشاره کرد.

سنجش‌ازدورمی تواند تغییرات دوره‌ای پدیده‌های سطح زمین را نشان دهد و در مواردی  چون بررسی تغییر مسیر رودخانه‌ها، تغییر حدومرز پیکره‌های آبی چون دریاچه‌ها،  دریاها و اقیانوس‌ها، تغییر مورفولوژی سطح زمین و غیره بسیار کارساز است. افزون بر این‌یک سیستم سنجش‌ازدور با توجه به این‌که بر اساس ثبت تغییرات و اختلاف‌های  بازتابش الکترومغناطیسی از پدیده‌های مختلف کار می‌کند، می‌تواند حدومرز پدیده‌های  زمینی اعم از مرز انواع خاک‌ها، سنگ‌ها، گیاهان، محصولات کشاورزی گوناگون و … را  مشخص کند. سنجش‌ازدور در پیش‌بینی وضع هوا و اندازه‌گیری میزان خسارت ناشی  از بلایای طبیعی، کشف آلودگی آب‌ها و لکه‌های نفتی در سطح دریا، اکتشافات معدنی نیز  کاربرد دارد. بدون شک استفاده از این فن در مطالعات اکتشافی و منابع طبیعی و سایر  موارد پیش‌گفته نه‌تنها سرعت انجام مطالعات را بیشتر می‌کند، بلکه ازنظر دقت و  هزینه و نیروی انسانی نیز بسیار باصرفه‌تر است.

درزمینهٔ کاربردهای داده‌های ماهواره‌ای می‌توان به‌طور اختصار به موارد زیر اشاره  کرد:

الف- مطالعه تغییرات دوره‌ای

برخی از پدیده‌ها و عوارض سطح زمین در طی دوره زمانی تغییر می‌یابد. علت این تغییرات می‌تواند عوامل طبیعی مانند سیل، آتش‌فشان، زلزله، تغییرات آب و هوایی، یا عوامل مصنوعی مانند دخالت انسان در محیط‌زیست باشد. برای مثال تغییر سطح آب دریای خزر در طی یک دوره ۱۰ تا ۲۰ ساله، تغییر میزان سطح پوشش  و جنگل‌ها در شمال کشور و تغییر پوشش گیاهی نخل در جنوب کشور و میزان آسیب آن‌ها در دوران جنگ را می‌توان با  استفاده از داده‌های ماهواره‌ای با دقت بسیار زیادی مطالعه کرد.

ب- مطالعات زمین‌شناسی

با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای می‌توان مرزهای بسیاری از سازندهای زمین‌شناسی  را از یکدیگر تفکیک کرد، گسله‌ها را موردمطالعه قرارداد و نقشه‌های گوناگون زمین‌شناسی تهیه کرد. ازجمله نقشه‌های زمین‌شناسی گوناگون که با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای می‌توان تهیه کرد، نقشه گسله‌ها و شکستگی‌ها، نقشه سازندهای سنگی مختلف، نقشه خاکشناسی و نقشه پتانسیل ذخایر تبخیری سطحی را می‌توان نام برد. افزون بر این با توجه به گستره بسیار وسیع زیرپوشش هر تصویر ماهواره‌ای، چنین تصاویری برای مطالعات کلان منطقه‌ای برای زمین شناسان بسیار مفید است.

ج- مطالعات کشاورزی جنگلی

تشخیص و تمایز گونه‌های گیاهی مختلف، محاسبه سطح زیر کشت محصولات کشاورزی، مطالعه مناطق آسیب‌دیده کشاورزی براثر کم‌آبی یا حمله آفت‌های مختلف به آن‌ها ازجمله مهم‌ترین کاربردهای داده‌های ماهواره‌ای است. تهیه نقشه جامع پوشش گیاهی هر منطقه، تهیه نقشه آبراهه‌ها و ارتباط آن‌ها با مناطق مستعد کشت  و برآورد میزان محصول زیر کشت از کاربردهای دیگر چنین اطلاعاتی است. لازم به ذکر است که وزارت بازرگانی و کشاورزی کشور ایالات‌متحده آمریکا از ابتدای تکوین فنّاوری سنجش‌ازدور همه‌ساله محصول کشاورزی کشور آمریکا و تمام کشورهای جهان را با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای برآورد می‌کند تا برای برنامه‌ریزی بازار و تولید اطلاعات مفید و لازم را به دست آورد. افزون بر این مطالعه میزان انهدام جنگل‌ها و یا میزان پیشرفت جنگل‌کاری از کاربردهای دیگر این تصاویر است.

د- مطالعات منابع آب

مطالعه آب‌های سطحی منطقه و تهیه نقشه آبراهه‌ها، بررسی تغییر مسیر رودخانه‌ها براثر عوامل طبیعی یا مصنوعی، تخمین میزان آب سطحی هر منطقه ازجمله جالب‌ترین کاربرد داده‌های ماهواره‌ای است. کشور ما ازجمله کشورهایی است که باوجود داشتن منابع آب‌های سطحی در بسیاری مناطق از مشکل کم‌آبی رنج می‌برد که استفاده از فنّاوری نوین و به دست آوردن اطلاعات دقیق می‌تواند راهگشای استفاده بهتر از منابع آب کشور باشد.

ح- مطالعات دریایی

از فنّاوری سنجش‌ازدور بخصوص در چند زمینه مهم کاربردهای دریایی می‌توان استفاده کرد که از آن جمله مطالعات دوره‌های پیشروی و پس‌روی کرانه دریا؛ مطالعات عمومی ویژگی‌ها و خصوصیات توده‌های آبی مثل نقشه دمای سطح و رنگ آب و نقشه تراکم میزان کلروفیل و پلانکتون و مطالعات مربوط به تأثیر سایر پدیده‌ها بر دریا، ازجمله وضعیت حرکت تندی امواج دریا و غیره هستند.

تابه‌حال سنجنده‌ها و ماهواره‌های مخصوصی فقط برای مطالعات دریاها و اقیانوس‌ها طراحی و ساخته‌شده است. مهم‌ترین این ماهواره‌ها عبارت‌اند از ماهواره «موس» ژاپن و ماهواره «سی ست» آمریکا.

و- مطالعه بلایای طبیعی

امروزه برآورد میزان خسارت ناشی از بلایای طبیعی از قبیل سیل، زلزله، آتش‌فشان، طوفان و غیره با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای بسیار متداول است. تعیین راهبرد مناسب برای جلوگیری و کاهش خسارت بلایای طبیعی ازجمله دیگر کاربردهای داده‌های ماهواره‌ای است.

مهم‌ترین قابلیت‌های داده‌های سنجش‌ازدور داده‌های سنجش‌ازدور به دلیل یکپارچه و  وسیع بودن، تنوع طیفی، تهیه پوشش‌های تکراری و ارزان بودن، در مقایسه با سایر روش‌های گردآوری اطلاعات از قابلیت‌های ویژه‌ای برخوردار است که امروزه عامل نخستین در مطالعه  سطح زمین و عوامل تشکیل‌دهنده آن محسوب می‌شود. امکان رقومی بودن داده‌ها موجب شده است که سامانه‌های کامپیوتری بتوانند از این داده‌ها به‌طور مستقیم استفاده کنند و سامانه‌های داده‌ها جغرافیایی و سامانه‌های پردازش داده‌ها ماهواره‌ای با استفاده از این قابلیت طراحی و تهیه‌شده است. سهل‌الوصول بودن داده‌ها، دسترسی سریع به نقاط دورافتاده و دقت بالای آن‌ها  از امتیازات خاص این فن محسوب می‌شود.

 

ادامه دارد…

فیزیکدانان مفهوم تقارن زمان را در قانون مشهور دوم ترمودینامیک اعمال کرده‌اند: آنتروپی در یک سیستم بسته هرگز کاهش نمی‌یابد. به‌طورکلی آنتروپی واحد بی‌نظمی یک سیستم است. فیزیکدان استرالیایی لودویگ بولتزمن آنتروپی را به‌عنوان تمایز بین ریز حالت و بزرگ حالت یک شیء توضیح داد. اگر کسی از شما بخواهد که یک فنجان قهوه را توصیف کنید، شما احتمالاً به بزرگ حالت آن می‌پردازید- دما، فشار و دیگر خصایص آن. از طرف دیگر ریز حالت، موقعیت دقیق و سرعت هر اتم را در مایع توضیح می‌دهد. بسیاری از ریز حالت‌های مختلف با یک بزرگ حالت خاص مطابق‌اند: می‌توان یکی از اتم‌ها را جابه‌جا کرده و هیچ‌کس با چشم غیرمسلح متوجه این تغییر نمی‌شود.

 

نقش سنجنده‌ها در سنجش از راه دور

داده‌های دور سنجی اطلاعاتی هستند که توسط هواپیما یا توسط ماهواره‌ها جهت مقاصد خاص تهیه‌شده است. سنجنده‌ها به دو گروه غیرفعال و فعال تقسیم می‌شوند:

A – سنجنده‌های غیرفعال: قابلیت تشخیص تشعشعات الکترومغناطیس منعکس‌شده از منابع طبیعی زمین را دارا می‌باشند.

B – سنجنده‌های فعال: پاسخ‌های منعکس‌شده از پدیده‌هایی که توسط منابع انرژی مصنوعی مثل رادار، مورد تابش قرارگرفته‌اند را دریافت می‌کنند.

 

 

ماهواره‌های سنجش‌ازدور:Remote Seneing

ماهواره‌هایی با گیرنده‌های راه دور برای مشاهده پدیده‌های زمین، ماهواره‌های سنجش‌ازدور یا ماهواره‌های دید زمینی نامیده می‌شوند. این ماهواره‌ها بر اساس ارتفاع، مسیر حرکت و گیرنده‌های آن‌ها از هم متمایز می‌شوند.

 انواع ماهواره‌ها:

۱- LANDSAT، ASTER، SPOT، IRS، MOS، IKONOS، QUICKBIRD

۲- با سامانه‌های راداری: RADARSAT، SEASAT، MAGSAT، ERS،JERS

۳-هواشناسی (NOAA)

۴- فضاپیمای SHUTTLE

 

سری ماهواره لندست (Land sat)

استفاده جهانی اطلاعات سنجش‌ازدور ابتدا توسط ماهواره لندست در سال ۱۹۷۲ آغاز شد. این تحقیقات که با استفاده از قسمت‌های مختلف طیف الکترومغناطیس صورت گرفته باعث افزایش کارایی زمین‌شناسان درزمینهٔ پژوهش‌های معدنی گردیده است.

لندست‌های ۱ و ۲ و ۳ به ترتیب در تاریخ‌های ۱/۵/۱۳۵۱ و ۳۱/۴/۱۳۵۴ و ۱۴/۱۲/۱۳۵۶ به فضا پرتاب شدند. طراحی آن‌ها به‌گونه‌ای بوده است که هرروز کره زمین را در یک مدار قطبی با ارتفاع حدود ۹۰۰ km دور زده و درنتیجه قسمت اعظم کره زمین را با ۲۵۱ گردش ماهواره مورد تصویربرداری قرار دهند.

با ازکارافتادن لندست‌های ۱ و ۲ و ۳ لندست‌های ۴ و ۵ در تاریخ‌های ۲۵/۴/۱۳۶۱ و ۱۰/۱۲/۱۳۶۲، به فضا پرتاب و در ارتفاع Km700 قرار گرفتند و درنتیجه کره زمین را با ۲۳۳ گردش پوشش می‌دهند. اخیراً نیز لندست‌های ۶ و ۷ به فضا پرتاب‌شده‌اند. سیستم سنجنده در روی ماهواره لندست MSS، RBV، TM و ETM + هست.

سیستم اسکن‌کننده چند طیفی لندست، اطلاعات تصویری ۴ باندی را فراهم می‌کند که این ۴ باند شامل ۴ طول‌موج ـ سه موج در ناحیه مرئی و یک طول‌موج در بخش نزدیک مادون‌قرمز از طیف الکترومغناطیسی هست. ماهواره لندست، در ۹۱۲ کیلومتری زمین واقع‌شده و شامل ۱۵ مدار چرخش در روز با پوشش تکرارشونده ۱۸ روزه از کل زمین است.

سیستم اسکن‌کننده چند طیفی لندست، اطلاعات تصویری ۴ باندی را فراهم می‌کند که این ۴ باند شامل ۴ طول‌موج ـ سه موج در ناحیه مرئی و یک طول‌موج در بخش نزدیک مادون‌قرمز از طیف الکترومغناطیسی هست. ماهواره لندست، در ۹۱۲ کیلومتری زمین واقع‌شده و شامل ۱۵ مدار چرخش در روز با پوشش تکرارشونده ۱۸ روزه از کل زمین است.

لندست ۲:

پذیرش: ۹ آوریل ۱۹۷۵ تا ۷ فوریه ۱۹۸۲

تاریخ مأموریت: ۲۲ ژانویه ۱۹۷۵ تا ۱۹۸۲

تاریخ راه‌اندازی مجدد: ۶/۵/۱۹۸۰

زمان خارج شدن از سرویس ۲۵ فوریه ۱۹۸۲

منبع زمینی: زمین/ خورشید- هم‌زمان

لندست ۳:

پذیرش: ۱۷ می ۱۹۷۸ تا ۷ فوریه ۱۹۸۳

تاریخ مأموریت: ۵ مارس ۱۹۷۸ تا ۷ ژانویه ۱۹۸۳

منبع زمینی- زمین / خورشید- هم‌زمان

مارس ۱۹۷۹ باند حرارتی از کار افتاد.

کل عملیات در ۱۲ ژوئن ۱۹۷۹ پایان یافت.

اسکنر چند طیفی (MSS) در تاریخ ۲۸ ژانویه ۱۹۸۱ از رده خارج شد.

به‌کارگیری مجدد (با محدودیت) در ۱۳ آوریل ۱۹۸۱

لندست ۴:

پذیرش: ۱۷ اوت ۱۹۸۲ تا سپتامبر ۱۹۸۷

تاریخ مأموریت: ۱۶ جولای ۱۹۸۲

منبع زمینی/ خورشید- هم‌زمان/ عملیاتی

تکرار چرخش: ۱۶ روز یک‌بار

در تاریخ ۲۲ سپتامبر ۱۹۸۲ گیرنده باند X واحد B از کار افتاد.

در تاریخ ۲۹ اکتبر ۱۹۸۲ سیستم بررسی اطلاعات و ارتباطات واحد مرکزی B از کار افتاد.

در تاریخ ۱۵ فوریه ۱۹۸۳ درنتیجه فقدان اطلاعات نقشه‌بردار موضوعی (Thematic Mapper Data)، گیرنده باند X واحد A از کار افتاد.

در تاریخ ۲۲ می ۱۹۸۳ – پنل ۴ (Panel) خورشیدی از کار افتاد.

در تاریخ ۲۶ جولای ۱۹۸۳ درنتیجه از دست رفتن ۵۰ درصد قدرت، پنل ۳ خورشیدی از کار افتاد.

این ماهواره ممکن است در آینده توسط ابزارهای علمی تعمیر و مجدداً راه‌اندازی شود.

ماهواره در ژانویه ۱۹۸۶ از رده خارج شد و در حالت آماده‌باش نگهداری شد.

توقف ردیابی در تاریخ ۱ سپتامبر ۱۹۸۷٫

لندست ۵:

پذیرش: ۶ آوریل ۱۹۸۴ تا اکتبر ۱۹۹۹

تاریخ مأموریت: ۱ مارس ۱۹۸۴

منبع زمینی / خورشید – هم‌زمان / عملیاتی

طراحی آن برای جلوگیری از اشکالات لندست ۴ اصلاح شد.

تابستان ۱۹۸۵: گیرنده باند S در کسب اطلاعات تبدیلی در مناطق خارج از ایالات‌متحده از کار افتاد.

دسامبر ۱۹۸۵: کسب اطلاعات محدود به مناطق درخواستی جهت پوشش شد.

ردیاب ۵ اسکنر چند طیفی باند ۴ در ژوئن ۱۹۹۴ از کار افتاد. باند ۴ اسکنر چند طیفی به علت جریان بالا در اوت ۱۹۹۵ از رده خارج شد.

لندست ۶ (شرکت EOSAT، )U.S.A

پذیرش: N/A

تاریخ مأموریت: ۵ اکتبر ۱۹۹۳

مشاهده زمینی/ هم‌زمان با خورشید

ماهواره در مدار قرار نگرفت، تماس با آن حین پرتاب قطع شد.

تکرار چرخش: ۱۶ روز یک‌بار

لندست ۷:

پذیرش: جولای ۱۹۹۹ تاکنون

تاریخ مأموریت: ۱۵ آوریل ۱۹۹۹

مشاهده زمینی/ هم‌زمان- خورشید

ناسا – ایالات‌متحده آمریکا.

 

دوربین ASTER

پرتوسنج حرارتی تابشی و بازتابشی فضا برد پیشرفته

Advanced Space borne Thermal Emission and Reflection Radiometer

ASTER یک دوربین دیجیتالی بزرگ است که در سال ۱۹۹۹ در مدار زمین قرار گرفت و توسط ماهواره‌ای بنام Terra که به‌اندازه یک اتوبوس کوچک است حمل می‌شود. فاصله آن از زمین ۷۰۵ کیلومتر، گردش آن به‌صورت قطبی- قطبی است و از ساعت ۱۰:۳۰ به‌وقت محلی و تقریباً هر ۱۰۰ دقیقه از عرض استوا عبور می‌کند. این دوربین توانایی گرفتن ۶۰۰ عکس باقدرت تفکیک بالا در یک روز را دارد. هر عکس، منطقه‌ای به وسعت ۶۰×۶۰ کیلومتر را پوشش می‌دهد که اندازه هر پیکسل آن برای باندهای ۳-۱، ۱۵ متر است. تفاوت عمده این دوربین با دوربین‌های عکاسی این است که اولاً برای هر رنگ (دقیق‌تر، هر محدوده طول‌موج یا باند) یک تصویر مجزا ایجاد می‌شود، چراکه دارای ۱۴ باند بوده و ۱۴ تصویر مختلف می‌تواند ایجاد کند. ثانیاً Aster دارای سه لنز است که بنام تلسکوپ نیز نامیده می‌شود. (VNIR، SWIR، TIR) و هرکدام از آن‌ها برای یک بخش متفاوت طیفی در نظر گرفته‌شده‌اند.

یکی از ویژگی‌های بارز تصاویر Aster قدرت تفکیک بالای آن در مقایسه با لندست است که از آن در مدیریت گردشگاه‌ها و پارک‌های جنگلی برای تعیین تغییر وضعیت آن‌ها استفاده می‌شود. در تصاویر Aster پوشش گیاهی زنده به رنگ قرمز که قرمز روشن یا تیره نشانگر میزان سلامت گیاهان است، پدیده‌های ساخته دست انسان مثل ساختمان‌ها متمایل به آبی روشن یا خاکستری، خاک به رنگ‌های متنوع که روشنی آن بستگی به مواد تشکیل‌دهنده آن دارد و آب به رنگ بسیار تیره دیده می‌شود.

 

سری ماهواره اسپات (SPOT)

ماهواره اسپات توسط سازمان GNES کشور فرانسه و با همکاری کشورهای سوئد و بلژیک ساخته و در تاریخ ۲۲ فوریه ۱۹۸۶ به فضا پرتاب‌شده است. این ماهواره در ارتفاع ۸۳۲ کیلومتری از سطح زمین و در مداری دایره‌ای شکل و شبه قطبی در حال دوران به دور زمین بوده و هر ۱۰۱ دقیقه یک‌بار پیرامون زمین را طی می‌کند.

بر این مبنا تعداد دوران ماهواره اسپات در هر شبانه‌روز ۱۴ بار بوده و می‌تواند با ۳۶۴ دوران در ۲۶ روز از کل سطح زمین تصویربرداری نماید.

سنجنده‌های تعبیه‌شده در این ماهواره HRV یا High Resolution visible نام دارد که به HRV-1 و HRV-2 معروف‌اند و ازنظر مشخصات کلی و عملکرد شبیه به هم هستند. مهم‌ترین ویژگی ماهواره اسپات توانایی تصویربرداری از زوایای مختلف و امکان تهیه تصویر استریوسکوپیک (Stereoscopic Image) است که بامطالعه و استفاده از این تصاویر و با روش برجسته‌بینی توانایی‌های جدیدی درزمینهٔ مطالعات در رشته‌های مختلف منابع زمینی و تهیه نقشه امکان‌پذیر هست

اسپات ۱:

پذیرش: ۱۷ می ۱۹۸۶ تا ۱۰ ژوئن ۱۹۹۰ و ۸ آوریل ۱۹۹۳ تاکنون

تاریخ مأموریت: ۲۲ فوریه ۱۹۸۶

منابع زمینی- زمین/ خورشید- هم‌زمان/ عملیاتی

اسپات از PFM پلت فرم چندمنظوره (Plate forme Multi mission) استفاده می‌کند.

ماهواره در تاریخ ۲۰ مارس ۱۹۹۲ مجدداً آغاز به کارکرد.

تکرار چرخش: ۲۶ روز (هر ۵ روز با توانایی نقطه‌گذاری)

اسپات ۲:

پذیرش: ۱۱ ژوئن ۱۹۹۰ تاکنون

تاریخ مأموریت: ۲۱ ژانویه ۱۹۹۰

منابع زمین/ هم‌زمان- خورشید/ عملیاتی

 اسپات ۳:

پذیرش: ۲۸ مارس ۱۹۹۴ تا ۱۴ نوامبر ۱۹۹۶(در این تاریخ گم‌شدن ماهواره اعلام شد)

تاریخ مأموریت: ۲۶ سپتامبر ۱۹۹۳

منابع زمین/ هم‌زمان با خورشید/ عملیاتی

آغاز ردیابی در تاریخ ۲۴ می ۱۹۹۴

ماهواره در تاریخ ۱۳ نوامبر ۱۹۹۶ بدون مشکل وارد فضا شد.

اسپات ۴:

پذیرش: ۲۰ جولای ۱۹۹۸ تاکنون

تاریخ مأموریت: ۲۴ مارس ۱۹۹۸

منابع زمینی/ هم‌زمان خورشید/ پیشنهادشده

 

ماهواره IRS:

نخستین ماهواره منابع زمینی کشور هندوستان بنام IRS-1A در ۱۷ مارس ۱۹۸۸ توسط یک راکت روسی از شهر بایکونور (Baikanur) جمهوری قزاقستان به فضا پرتاب شد.

از اهداف کاربردی ماهواره مذکور بررسی و مدیریت منابع زمینی از قبیل کشاورزی، زمین‌شناسی و هیدرولوژی هست. ماهواره IRS دارای سنجنده‌های تصویری بنام LiSS-I، LiSSII، LiSSIII و Pan هست.

 

IRS P4 OCEANSAT:

این ماهواره توسط ISRO از مرکز SHAR در Sriharikota به فضا پرتاب شد. این ماهواره اولین ماهواره‌ای بود که برای کاربردهای اقیانوس‌شناسی ساخته شد.

وزن:۱۰۵۰ کیلوگرم

مدار: قطبی هم‌زمان با خورشید

ارتفاع: ۷۲۰ کیلومتر از سطح زمین

سنجنده‌ها: (OCM نمایشگر رنگی اقیانوس) و MSMR(پرتوسنج ماکروویو با اسکنر چند فرکانسی).

کاربردهای نمایشگر رنگی اقیانوس (Ocean Colour Monitor):

جمع‌آوری اطلاعات در رابطه با: ۱) تجمع کلروفیل ۲) تعیین و نشان دادن توده‌های فیتوپلانگتونی ۳) ذرات معلق در اتمسفر ۴) رسوبات معلق در آب.

کاربردهای پرتوسنج ماکروویو با روبش گر چند فرکانسی (MSMR):

جمع‌آوری اطلاعات در رابطه با:۱) دمای سطحی دریا ۲) سرعت باد ۳) محتوای آب‌ابرها و محتوای بخارآب اتمسفر بالای اقیانوس.

P6 IRS- RESOURCESAT-1:

این ماهواره پیشرفته‌ترین ماهواره سنجش‌ازدور است که توسط ISRO ساخته‌شده. این ماهواره دهمین ماهواره از سری IRS هست.

وزن:۱۳۶۰ کیلوگرم

مدار: قطبی هم‌زمان با خورشید

ارتفاع: ۸۱۷ کیلومتر از سطح زمین

دوربین‌ها: شامل LISS-4 (خود اسکنر با تصاویر خطی تفکیک بالا)، LISS-3 (خود اسکنر با تصاویر خطی تفکیک متوسط) و AWiFS (سنجنده با میدان دید متوسط)،

قدرت تفکیک برای LISS-4 5/8 متر

چرخه تکرار: ۵ روز

مدار: قطبی هم‌زمان با خورشید

ارتفاع: ۸۱۷ کیلومتر از سطح زمین

باندهای طیفی: برای LISS-4، مرئی و مادون‌قرمز نزدیک (VNIR) برای LISS-3، مرئی و مادون‌قرمز نزدیک (VNIR) و مادون‌قرمز با امواج کوتاه (SWIR) که قدرت تفکیک مکانی آن ۵/۲۳ متر است.

برای AWiFS، مرئی و مادون‌قرمز نزدیک (VNIR) و مادون‌قرمز با امواج کوتاه (SWIR) که قدرت تفکیک مکانی آن ۵۶ متر است.

 PLSV-C5:

این ماهواره هشتمین ماهواره سری PLSV هست که اولین آن در سال ۱۹۹۳ به فضا پرتاب شد. ظرفیت این ماهواره به مقدار زیادی تا حد ۶۰۰ کیلوگرم افزایش پیدا کرد. این ماهواره توسط ISRO به فضا پرتاب شد.

زمان اولین پرتاب: ۱۹۹۳

وزن: ۱۳۶۰ کیلوگرم

ارتفاع از سطح زمین: ۸۱۷ کیلومتر

مدار: قطبی هم‌زمان با خورشید (SSO).

 

ماهواره MOS:

 MOS-1

ماهواره مشاهدات دریایی است.

پذیرش: ۴ می ۱۹۸۸ تا ۲۷ اوت ۱۹۹۳

تاریخ مأموریت: ۱۸ فوریه ۱۹۸۷

منابع زمینی – اقیانوس/ خورشید- هم‌زمان

تاریخ آخرین ارسال ۲۸ ژوئن ۱۹۸۹

تکرار چرخه: ۱۷ روز

 MOS-IB:

پذیرش: ۳ جولای ۱۹۹۱ تا ۵ سپتامبر ۱۹۹۳

تاریخ مأموریت: ۷ فوریه ۱۹۹۰

منابع زمینی/ خورشید- هم‌زمان

ظرفیت MOS-IB مشابه MOS-1 است.

 

ماهواره IKONOS:

ماهواره ایکونوس در دوم سپتامبر ۱۹۹۹ به فضا پرتاب شد و اطلاعات تجاری را در اوایل سال ۲۰۰۰ به زمین مخابره کرد. ماهواره ایکونوس اولین ماهواره از نسل جدید ماهواره‌های باقدرت تفکیک بالا هست. داده‌های ایکونوس در ۴ کانال (داده‌های چند طیفی (MS) (باقدرت تفکیک ۴ متر) و یک کانال panchromatic باقدرت تفکیک ۱ متر ثبت می‌شود و این بدین معنی است که ایکونوس اولین ماهواره تجاری است که عکس‌های ماهواره‌ای را باقدرت تفکیک بالا در هر نقطه از سطح زمین مخابره می‌کند.

قدرت تفکیک پرتوسنجی:

داده‌های ایکونوس در ۱۱ بیت (bit) در هر پیکسل (۲۰۴۸ با تن خاکستری) جمع‌آوری می‌شود و این بدین معنی است که مشخصات بیشتری در ارزش درجه خاکستری وجود دارد.

ماهواره ایکونوس دارای ابزارهای مشاهده در مسیرهای متقاطع و موازی است که در جمع‌آوری داده‌های متغیر آن را توانمند ساخته است. امکانات بازدید مجدد آن برای قدرت تفکیک ۱ متر ۳ روز و برای قدرت تفکیک ۵/۱ متر ۲ روز است.

مزایای استفاده از ماهواره ایکونوس:

عکس‌های تهیه‌شده توسط ماهواره ایکونوس جزئیات مختلف و فراوانی را از پدیده‌های سطح زمین فراهم می‌کنند که این خصوصیت نسبت به ماهواره‌های تجاری کنونی یک برتری است.

بعضی از این مزایا به شرح زیر هست:

۱) بالاترین قدرت تفکیک مکانی توسط عکس‌های این ماهواره تجاری قابل‌دسترسی است.

۲) دارای بالاترین محدوده حرکتی با داده‌های ۱۱ بیت (bit) است.

۳) دارای محتوی طیفی بوده که عکس‌های غنی از اطلاعات مربوط به عارضه‌های زمین را فراهم می‌آورد.

۴) دارای کیفیت بالای عکس‌ها هست.

۵) جمع‌آوری عکس‌های قابل‌تغییر، جهت به دست آوردن داده‌های مؤثر برای یک منطقه مشخص (منطقه هدف).

۶) بازدید مجدد که نیاز مصرف‌کنندگان را در روزآمد بودن اطلاعات برطرف می‌سازد.

کاربردها:

بیشترین کاربردهای عکس‌های ماهواره‌ای ایکونوس درزمینهٔ زیر هست:

مدیریت اکتشاف، مدیریت منابع طبیعی، کشاورزی و جنگلداری، رسانه‌های خبری، آژانس‌های معاملات ملکی، آژانس‌های هوایی، شرکت‌های تجاری و تبلیغاتی و وزارت دفاع.

 

ماهواره Quick Bird:

این ماهواره دارای وسیع‌ترین پهنه باند هست و این امکان را به وجود می‌آورد که تصاویری با بالاترین قدرت تفکیک گرفته شود و جهت مقاصد صنعتی مورداستفاده قرار گیرد.

 

ماهواره‌های دارای سیستم راداری:

سامانه‌های رادار:

کلمه رادار از عبارت “Radio Detection & Ranging” گرفته‌شده و اولین بار به‌طور آزمایشی در سال‌های ۱۹۲۵ و ۱۹۲۶ در کشورهای انگلستان و ایالات‌متحده آمریکا از این سیستم استفاده شد. سپس تا ۱۹۶۰ در اهداف نظامی بکار گرفته شد، پس‌ازآن به‌منظور مطالعات زمینی در هواپیما تعبیه گردید. در حال حاضر نیز به‌عنوان یک سنجنده فعال در سکوهای فضایی مورداستفاده قرارگرفته است. از سری ماهواره‌هایی که در آن از سیستم راداری استفاده‌شده است می‌توان ماهواره‌های Radar sat(آژانس فضایی کانادا ۱۹۹۵)، Sea Sat(آمریکا ۱۹۸۷)، فضاپیمای شاتل Shuttle(آمریکا ۱۹۸۶ و ۱۹۸۴)، ERS(سازمان فضایی اروپا ۱۹۹۰) و Jers (ژاپن ۱۹۹۳) را نام برد.

اطلاعات راداری در منابع زیرزمینی عمدتاً درزمینهٔ مختلف زمین‌شناسی، خاک‌شناسی، اقیانوس‌شناسی، شیلات، کشاورزی و نهایتاً کارتوگرافی دارای کاربردهای ویژه هست.

 

سری ماهواره های Radarsat-1

رادارست ۱:

پذیرش: نوامبر ۱۹۹۹۵ تاکنون

تاریخ مأموریت: ۴ نوامبر ۱۹۹۵

کاربردهای ویژه/ هم‌زمان خورشید/ پیشنهاد

تکرار چرخش: ۲۴ روز

رادارست ۲:

پذیرش: N/A

تاریخ مأموریت: ۲۰۰۱

مشاهده زمینی/ نزدیک قطب/ پیشنهادشده

رادارست ۳:

پذیرش: N/A

تاریخ مأموریت: ۲۰۰۴ (پیشنهادشده)

مشاهدات زمینی/ نزدیک قطب / پیشنهادشده

ماهواره برای ۱۰ سال طراحی‌شده است.

 

سازمان ملی هوانوردی و فضا (NASA)

پذیرش: ۹ جولای ۱۹۷۸ تا ۹ اکتبر ۱۹۷۸

تاریخ مأموریت: ۲۶ ژوئن ۱۹۷۸ تا ۱۰ اکتبر ۱۹۷۸

۱۴ مدار زمینی هرروز در ارتفاع ۸۰۰ کیلومتری کامل شدند.

گردش کوتاه توده‌ای در سیستم الکتریکی ماهواره در ۱۰ اکتبر ۱۹۷۸ پایان یافت.

 

 ماهواره MAGSAT:

این ماهواره در ۳۰ اکتبر ۱۹۷۹ توسط NASA با سفینه Scout G از سایت Vandenberg به فضا پرتاب شد.

کاربردها:

۱) اندازه‌گیری میدان مغناطیسی نزدیک زمین

۲) اندازه‌گیری آنومالی‌های پوسته‌ای

۳) ابزاری مناسب برای زمین‌شناسان ساختمانی برای مطالعه تشکیل سنگ‌ها در سطح زمین

۴) مطالعه نوسانات مغناطیسی در پوسته زمین.

 

ماهواره ERS-1:

ماهواره ERS-1 در ۱۶ جولای ۱۹۹۱ توسط موشک آریان از مرکز فضایی گویان فرانسه به‌منظور بررسی وضعیت دریاها، پیش‌بینی هوا، بررسی یخ‌های شناور در دریاها و نظارت بر روند حرکت آن‌ها و همچنین بررسی منابع طبیعی و درمجموع برای بررسی مسائل زیست‌محیطی به فضا پرتاب شد.

این ماهواره دارای دو سیستم سنجنده بنام‌های AMI و SAR هست. از ویژگی‌های سنجنده SAR تهیه نقشه‌های توپوگرافی از نواحی دارای پوشش دائمی ابر هست و از ویژگی‌های دیگر آن می‌توان به مطالعه حرکات صفحات پوسته زمین، اندازه‌گیری مقدار نزولات جوی و شدت آن اشاره نمود.

منبع زمینی- اقیانوس/ خورشید-هم زمان/ عملیاتی ماهواره پلاتفورمی مشابه با اسپات را استفاده می‌کند.

اوایل اوت ۱۹۹۲، PRARE از کار افتاد.

ژانویه ۱۹۹۳، کانال ۷/۳ میکرونی ATSR از کار افتاد.

از ۳ ژوئن ۱۹۹۶ ظرفیت بار کاهش پیدا کرد.

تکرار چرخه:

چرخه ۳ روزه از تاریخ ۱۷/۷/۱۹۹۱ تا ۱/۴/۱۹۹۲

چرخه ۳۵ روزه از تاریخ ۲/۴/۱۹۹۲ تا ۲۲/۱/۱۹۹۳

چرخه ۳ روزه از تاریخ ۲۳/۱/۱۹۹۳ تا ۹/۴/۱۹۹۴

چرخه ۱۶۸ روزه از تاریخ ۱۰/۴/۱۹۹۴ تا ۲۰/۳/۱۹۹۵

چرخه ۳۵ روزه از تاریخ ۲۱/۳/۱۹۹۵ تاکنون

 ERS-2:

پذیرش: ۹ جولای ۱۹۹۹ تاکنون

تاریخ مأموریت: ۲۰ آوریل ۱۹۹۵

منبع زمینی- زمین/ خورشید- هم‌زمان/ پیشنهادشده

 

ماهواره JERS-1:

در ۱۱ فوریه ۱۹۹۲ ماهواره منابع زمینی Jers-1 از مرکز فضایی تانگاشیما واقع در ژاپن به فضا پرتاب شد. این ماهواره دارای دو سنجنده اپتیکی (نوری) OPS و یک سنجنده راداری SAR هست و برای بررسی پوشش گیاهی، بررسی مناطق ساحلی، آب‌ها، تعبیر و تفسیر اطلاعات توپوگرافی و بررسی عوارض زمین‌شناسی کاربرد دارد.

 JERS-1 FUYO-1 (ماهواره منبع زمینی ژاپن):

پذیرش: ۲۴ اوت ۱۹۹۲ تا ۳۱ دسامبر ۱۹۹۶

تاریخ مأموریت: ۱۱ فوریه ۱۹۹۲ تا ۱۲ اکتبر ۱۹۹۸

منابع زمینی – زمین/ خورشید- هم‌زمان/ عملیاتی

تکرار چرخه: ۴۴ روز

مشکل در گیرنده SAR بعد از پرتاب ایجاد شد.

گیرنده SAR بالاخره در ۸ آوریل ۱۹۹۲ مستقر شد.

اولین تصویر SAR در ۲۱ آوریل ۱۹۹۲ دریافت شد.

ژانویه ۱۹۹۱: وسیله خنک‌کننده از کار افتاد و انتقال مداوم داده‌ها قطع شد.

 

ماهواره NOAA(سازمان ملی جو و اقیانوس):

NOAA-1, ITOS-A

پذیرش: N/A

تاریخ مأموریت: ۱۱ دسامبر ۱۹۷۰ تا ۱۹ اوت ۱۹۷۱

هواشناسی/ خورشید- هم‌زمان/ عملیاتی

NOAA-1 پس از ITOS-1 طراحی شد.

 

فضاپیمای Shuttle:

اولین شاتل فضایی به نام کلمبیا در ۱۲ آوریل سال ۱۹۸۱ به فضا پرتاب شد. شاتل فضایی از محل پرتاب (سکوی پرتاب) عمودی، نشسته بر روی دم، درست مثل راکت به فضا پرتاب گردید. ضمیمه شاتل فضایی دو راکت تقویت‌کننده و یک مخزن بزرگ سوختی بود که شاتل فضایی را به داخل فضا سوق می‌دادند. در خلال مدت پرتاب، راکت‌های تقویت‌کننده تحلیل رفته و جدا شدند. این راکت‌ها به‌وسیله چتر نجات به داخل اقیانوس افتادند و به‌وسیله کشتی برداشته شدند. مخزن سوختی نیز خالی و جداشده و به سمت زمین بازگشته و در اقیانوس هند سقوط نمود.

The Cargo Bay:

شاتل فضایی دارای یک محفظه بزرگ برای نگهداری ابزار است. شاتل توانایی حمل محموله‌های بزرگ (مثل ماهواره‌ها) را دارد. در داخل فضا، درها باز می‌شوند تا به ماهواره‌ها اجازه دهند به داخل مدار پرتاب شوند. شاتل همچنین دارای یک بازوی ماشینی است که توسط کانادایی‌ها ساخته‌شده است. از این بازو برای نگه‌داشتن بار استفاده می‌شود مثلاً در نگه‌داشتن ماهواره بیرون از محفظه (Cargo)، این بازوی ماشینی همچنین قادر است ماهواره‌های شکسته را در فضا بگیرد و به داخل محفظه خود انتقال دهد تا برای تعمیر به زمین بازگردانده شوند.

داده‌های سنجش‌ازدور فرا طیفی (هایپراسپکترال):

سنجنده‌های فرا طیفی (Hyper spectral Sensors) هوابرد و فضا برد، امروزه به‌عنوان یکی از ابزارهای قدرتمند و پیشرفته در مطالعات زمین‌شناسی، کشاورزی و … در جهان، بسیار مورداستفاده قرار می‌گیرند. استفاده از این فناوری در اواسط دهه ۸۰ آغاز شد و مزایای کنونی داده‌های سنجش‌ازدور و اطلاعات جغرافیایی منجر به توسعه این فنّاوری گردید.

به دست آوردن تصاویر هایپراسپکترال (HSI) به‌صورت طبیعی، سخت‌تر و گران‌تر از تصاویر چند طیفی (MSI) است و این به دلیل مزایای کنونی این داده‌هاست (نسبت بالای سیگنال به نویز آن مبین طیف‌های باکیفیت عالی، همچنین پوشش طیفی و تعداد زیاد کانال‌های آن، موجب قدرت تفکیک طیفی بسیار بالا است، این داده‌ها عموماً ترکیبی از ۱۰۰ تا ۲۰۰ باند طیفی (کانال) با پهنای نازک باند بین ۱۰- ۵ نانومتر هستند درحالی‌که داده‌های حاصل از سنجنده‌های MS دربرگیرنده ۵ تا ۱۰ کانال با پهنای باند نسبتاً پهن‌تری (بین ۴۰۰-۷۰ نانومتر) هستند.)

کاربردها:

استفاده از اطلاعات حاصل از داده‌های فرا طیفی (هایپراسپکترال) دارای مزایای زیادی بوده و موارد استفاده فراوانی درزمینهٔ معدن، زمین‌شناسی، جنگلداری، کشاورزی و مدیریت زیست‌محیطی دارد. برخی از این کاربردها عبارت‌اند از:

اتمسفر: تبخیر شدن آب، خصوصیات ابرها و ذرات معلق در هوا.

محیط‌زیست: کلروفیل، آب برگ، سلولز، ماده چوب.

زمین‌شناسی: انواع خاک و کانی (دگرسانی‌ها).

آب‌های ساحلی: کلروفیل، فیتوپلانگتون،

مواد آلی تخریب‌شده، رسوبات گسیخته.

برف و یخ: شکاف پوشش برف.

اشتعال مواد آلی: دود.

تجاری: اکتشاف کانی‌ها، کشاورزی

و جنگلداری.

 

سنجنده‌های هایپراسپکترال:

این سنجنده‌ها به دو صورت فضا برد و هوابرد می‌باشند:

سنجنده‌های فضا برد عبارت‌اند از (Hyperion, Ali, Proba) که در مدار زمین قرار می‌گیرند. سنجنده‌های دیگر نظیر (Hymap, Casi, AVIRS, DBHS) نیز بر روی هواپیماهای سبک یا حتی در برخی موارد بر روی بالگردها قابل‌نصب بوده و با توجه به ارتفاع کم پرواز از دقت بسیار زیادی نسبت به سنجنده‌های نصب‌شده در ماهواره‌ها برخوردار هستند.

تصاویر هایپراسپکترال به‌صورت داده‌های سه‌بعدی جمع‌آوری و نمایش داده می‌شوند، جمع‌آوری اطلاعات مکانی در جهات برداری x,y و اطلاعات طیفی در جهت z صورت می‌گیرد.

سنجنده فضا برد Hyperion:

داده‌های حاصل از تصاویر فرا طیفی (HSI) در سامانه‌های RS از اوایل دهه ۱۹۸۰ در دسترس محققان قرارگرفته و استفاده از آن‌ها نشان‌دهنده بلوغ فنّاوری است. برای اولین بار سنجنده ‌هایپریون در نوامبر سال ۲۰۰۰ توسط NASA برای آزمودن قابلیت هوابرد، مورداستفاده قرار گرفت. هایپریون محدوده‌ای بین ۵/۲-۴/۰ میکرومتر با ۲۴۲ باند طیفی (کانال) و قدرت تفکیک طیفی تقریباً ۱۰ نانومتر و قدرت تفکیک مکانی ۳۰ متر را در برمی‌گیرد.

اولین نتایج به‌دست‌آمده از داده‌های فرا طیفی هوابرد (هایپریون) اطلاعات بسیار مفیدی درباره کانی‌شناسی ارائه کرد. کانی‌های شناسایی‌شده شامل کربنات‌ها، کلرات، اپیدوت، کائولینیت، آلونیت، مسکویت، سیلیس هیدروترمال و زئولیت بودند. داده‌های هایپریون حتی امکان تشخیص دقیق تفاوت بین کلسیت و دولومیت و نظایر آن را نیز دارد.

تجزیه‌وتحلیل داده‌های فرا طیفی شامل مراحل زیر هست:

۱) پیش‌پردازش داده‌ها.

۲) تصحیح داده‌ها برای آشکارسازی بازتاب (استفاده از نرم‌افزارهای تصحیح اتمسفری و …).

توانایی تفکیک یک سیستم کامل سنجش‌ازدور برای ارائه یک تصویر مناسب شامل موارد زیر هست:

• توان تفکیک طیفی: به‌وسیله عرض باندهای تشعشعات الکترومغناطیس تعیین می‌شود.۲
• توان تفکیک رادیو متریک: به‌وسیله چندین سطح مجزا که در آن‌ها سیگنال‌ها تقسیم می‌شوند، تعیین می‌شود.
• توان تفکیک فضایی: به‌وسیله خصوصیات ژئومتریک سیستم تصویربرداری مشخص می‌شود.
• توان تفکیک زمانی: که با پوشش تکراری زمین به‌وسیله سیستم سنجش‌ازدور در ارتباط هست.

مراحل مختلف بررسی اطلاعات حاصل از فناوری سنجش‌ازدور:

۱) جمع‌آوری داده‌ها:

این مرحله شامل جمع‌آوری داده‌هایی مربوط به زمین‌شناسی و سیما شناسی منطقه، اطلاعات‌پایه توپوگرافی بر اساس نقشه‌های موجود و گردآوری داده‌های ماهواره‌ای لندست، اسپات و … هست.

۲) موزاییک، تصحیح هندسی و قطعه‌بندی داده‌ها:

داده‌های ماهواره‌ای در مرحله تصحیح هندسی (Geometric Correction) با توجه به نقشه‌های توپوگرافی ۱:۲۵۰۰۰ و ۱:۵۰۰۰۰ تصحیح‌شده و در قالب شبکه UTM مختصات قرار می‌گیرند.

این تصحیح‌ها بر اساس انتخاب تعدادی نقطه کنترل زمینی (GCP) بر روی نقشه توپوگرافی و مشابه یابی آن بر روی‌داده‌های ماهواره‌ای موردنظر انجام می‌شود. در این عملیات با استفاده از روش‌های آماری لازم، خطاهای موجود بین مختصات تصویر و مختصات زمینی پدیده‌ها به حداقل می‌رسد.

داده‌های موجود دیگر نیز بر اساس داده‌های ماهواره‌ای تصحیح‌شده، با روش مشابه یابی تصویر به تصویر تصحیح گردیده و بر اساس محدوده‌های موردنیاز بریده و قطعه‌بندی می‌شوند.

۳) تلفیق اطلاعات ماهواره‌ای:

در این مرحله به‌عنوان‌مثال، تصاویر تصحیح‌شده Spot(تک باند) و TM(سه باندی) برای به دست آوردن تصویر رنگی باقدرت تفکیک زمینی ۱۰ متر یا به عبارتی داشتن پیکسل‌های ۱۰ متری ضمن حفظ کردن سطح رنگی، ترکیب و در سه کانال قرارداده می‌شوند.

۴) تجزیه‌وتحلیل اطلاعات تصویری و اطلاعات رقومی:

۴-۱) اطلاعات تصویری:

همان‌طور که می‌دانیم فن دورسنجی دارای دو جزء اساسی یعنی جمع‌آوری اطلاعات و تجزیه‌وتحلیل آن‌ها هست. به‌طورکلی تجزیه‌وتحلیل اطلاعات تصویری عبارت است از بررسی پدیده‌های موجود در تصویر و استخراج اطلاعات موردنظر از آن طبق یک‌روال منطقی. عمل تجزیه‌وتحلیل اطلاعات تصویری توسط شخص متخصص را تعبیر و تفسیر یا Interpretation گویند که ممکن است به‌وسیله چشم مسلح یا به کمک ابزارهای ویژه و همچنین با استفاده از سایر مراجع اطلاعاتی صورت گیرد.

برای اینکه تعبیر و تفسیر اطلاعات تصویری به نحو مطلوبی صورت گیرد، مفسر تصویر باید واجد شرایط آشنایی با تکنیک‌های دورسنجی، آزمودگی در فن تعبیر و تفسیر تصاویر و آگاهی از دانش زمین‌شناسی باشد.

الف) آشنایی با تکنیک‌های دورسنجی:

۱- شناخت فیزیک دورسنجی

۲- شناخت خصوصیات سنجنده که عبارت است از نوع و ماهیت تصویربرداری، قدرت تفکیک سنجنده و سطح پوشش آن و زمان تصویربرداری.

۳- شناخت خصوصیات تصویر که شامل مقیاس تصویر، درجه روشنایی و رنگ تصویر، کنتراست تصویر و قدرت تفکیک هست.

ب) آزمودگی در فن تعبیر و تفسیر تصاویر:

باید با اندازه، شکل، سایه، تن یا رنگ، بافت، طرح و موقعیت (محل) تصویر آشنایی داشته باشد و به‌راحتی بتواند بر اساس خصوصیات ذکرشده، تصاویر را جهت تهیه نقشه موردنظر تعبیر و تفسیر بنماید.

ج) آگاهی از دانش زمین‌شناسی:

یک مفسر باید نسبت به خصوصیات فیزیولوژیکی و مورفولوژی پدیده‌های زمین آگاهی کافی داشته باشد و در ضمن بتواند در مورد نحوه و عوامل مؤثر در پیدایش شرایط اقلیمی و تاریخچه تغییرات آن‌ها طی زمان و غیره، اطلاعاتی به دست آورد.

۴-۲) امروزه علاوه بر استفاده از تکنیک‌ها و ابزارهای ویژه تعبیر و تفسیر داده‌های تصویری ماهواره‌ها، روش‌های تجزیه‌وتحلیل داده‌های رقومی ماهواره‌های منابع زمینی به کمک کامپیوتر نیز کاربرد وسیعی یافته‌اند.

به‌طورکلی یک سیستم کامپیوتری از دو بخش سخت‌افزاری و نرم‌افزاری تشکیل‌شده است. سخت‌افزار شامل دستگاه‌ها و تجهیزات الکترونی و مکانیکی هست و نرم‌افزار سیستم شامل برنامه‌ها، دستورالعمل‌ها و اطلاعاتی است که کامپیوتر به کمک آن عملیات پردازش‌های مورد لزوم را روی اطلاعات به اجرا درمی‌آورد. اطلاعات قابل تغذیه برای این نوع کامپیوترها باید به‌صورت رقومی (Digital) تهیه و به کامپیوتر وارد شود. این اطلاعات ازنظر ماهیت یا به‌صورت رقومی تهیه‌شده‌اند؛ مانند تصاویر ماهواره‌های لندست و اسپات یا اطلاعات آنالوگ می‌باشند (مانند عکس و نقشه) که باید آن‌ها را به‌صورت رقومی تبدیل و پس از ضبط اطلاعات بر روی نوارهای مغناطیسی یا دیسک‌های کامپیوتری، جهت انجام پردازش‌های لازم به کامپیوتر وارد نمود. نتایج اطلاعات حاصله یا خروجی را نیز می‌توان دوباره بر روی نوارهای مغناطیسی ضبط نمود یا آن‌ها را به‌صورت‌های مختلف دیگر مانند نقشه یا منحنی‌های آماری موردبررسی قرارداد.

پردازش داده‌های ماهواره‌ای:

مرحله پردازش تصاویر با به‌کارگیری روش‌های ویژه‌ای مانند افزایش کنتراست، فیلترینگ، عملیات بین تصاویر و روش ایجاد تصاویر رنگی انجام می‌گیرد.

الف) روش افزایش کنتراست: در این مرحله برای آشکارسازی پدیده‌های زمینی، داده‌های مربوط به باندهای مختلف با توجه به هیستوگرام درجه روشنایی و به‌کارگیری روش‌های گوناگون و همچنین استفاده از توابع ریاضی‌مانند معادلات خطی، ریشه دوم و … آشکارسازی می‌شوند، پس از به‌کارگیری روش‌های ذکرشده، پدیده‌ها با اختلاف بیشتری ازنظر تن یا رنگ نشان داده خواهند شد.

ب) روش فیلترینگ: در این مرحله از فیلترهای مختلف مانند پایین گذر ((Low Pass، بالا گذر (High Pass) و … جهت حذف بافت‌های ویژه و همچنین بارز شدن پدیده‌هایی مانند عوارض خطی و … استفاده می‌شود.

ج) روش عملیات بین تصاویر: عملیات بین تصاویر روش دیگری برای بارز کردن پدیده‌ها بر اساس شناخت بازتاب طیفی آن‌ها در طول‌موج‌های گوناگون است که با استفاده از توابع ریاضی یا روش‌های آماری مانند Ratio،Difference،Principal component یا PC بین باندهای مختلف انجام می‌گیرد.

۶) تفسیر داده‌ها:

با اعمال روش‌های گفته‌شده، تصاویر رنگی مختلفی ساخته می‌شوند که پدیده‌های گوناگون را با توجه به اهداف مطالعه، شناسایی می‌کنند. این شناسایی بر اساس عوامل مختلف مانند رنگ، بافت، شکل، توپوگرافی، الگوی آبراهه، موقعیت زمین‌شناسی و … انجام می‌گیرد.

لازم به ذکر است حاصل مطالعات دورسنجی تشکیل تصاویری است که تشخیص پدیده‌ها در آن‌ها فقط به‌صورت بصری (Visual) بوده و بر اساس اهداف مطالعات باید تفکیک آن‌ها با لایه‌های وکتوری یا گرافیکی در رنگ‌های مختلف صورت گیرد.

 

کاربردهای مهم تصاویر ماهواره‌ای و اطلاعات حاصل از فنّاوری دورسنجی:

دورسنجی در بسیاری از زمینه‌های علمی و تحقیقاتی کاربردهای گسترده‌ای دارد. ازجمله کاربردهای این فناوری می‌توان به استفاده در زمین‌شناسی، آب‌شناسی، معدن، شیلات، کارتوگرافی، جغرافیا، مطالعات زیست‌شناسی و زیست‌محیطی، سامانه‌های اطلاعات جغرافیایی (GIS)، هواشناسی، کشاورزی، جنگلداری، توسعه اراضی و به‌طورکلی مدیریت منابع زمین و غیره اشاره نمود.

سنجش‌ازدور در پیش‌بینی وضع هوا و اندازه‌گیری میزان خسارت ناشی از بلایای طبیعی، کشف آلودگی آب‌ها و لکه‌های نفتی در سطح دریا و اکتشافات معدنی نیز کاربرد دارد.

مطالعه تغییرات مورفولوژی سطح زمین و تغییرات دوره‌ای پدیده‌های سطح آن (تغییر مسیر رودخانه‌ها براثر عوامل طبیعی یا مصنوعی، تغییر حدومرز پیکره‌های آبی همچون دریاچه‌ها، دریاها و اقیانوس‌ها)، تهیه نقشه آبراهه‌ها و تخمین میزان آب سطحی هر منطقه ازجمله جالب‌ترین کاربردهای اطلاعات و تصاویر ماهواره‌ای است.

برخی از کاربردهای تصاویر ماهواره‌ای و اطلاعات حاصل از فنّاوری دورسنجی:

۱- زمین‌شناسی:

– تشخیص گسله‌ها، چین‌ها و بررسی‌های تک تونیکی منطقه‌ای.

– انتخاب محل‌های مناسب برای احداث طرح‌های عمرانی و اقتصادی.

– تهیه نقشه ژئومورفولوژی، زمین‌شناسی و دگرسانی.

– مطالعه شن‌های روان و اثرات فرسایش در منطقه.

– مطالعات تکمیلی جهت اکتشاف مخازن هیدروکربور، معادن و بالاخره اطلاعات مربوط به ژئوترمال.

۲- منابع آب:

– تهیه نقشه‌های هیدرولوژی.

– تعیین سطح حوزه‌های آبگیر و بررسی هیدرولوژی آن‌ها.

– بررسی مناطق ذوب برف.

– مطالعه به‌منظور پیشنهاد محل سدها و تخمین عمر مفید آن‌ها.

– بررسی عوامل ژئومورفولوژی و زمین‌شناسی ساختمانی در ارتباط با مخازن آب‌های زیرزمینی.

 

کاربرد سنجش‌ازدور در اکتشاف معادن:

بررسی‌های دورسنجی به دلیل داشتن داده‌هایی با دید وسیع و یکپارچه و محدوده طول‌موجی مختلف، از بهترین روش‌ها در پی‌جویی کانسارها هست.

به‌عنوان‌مثال با توجه به اینکه جایگاه کانسارهای پورفیری بزرگ دنیا و ذخایر طلای اپی ترمال، جزایر قوسی و زون‌های فرورانش بوده و تمرکز آن‌ها بیشتر در نواحی دگرسان شده وسیع و محل گسل‌های بزرگ حاشیه دهانه‌های آتش‌فشانی یا همراه با تراورتن های حوالی چشمه‌های آب گرم هست، لذا بررسی‌های دورسنجی می‌تواند بهترین وسیله در شناخت این نوع کانسارها باشد.

در این راستا بررسی‌های دورسنجی با اهداف زیر صورت می‌گیرد:

۱- تلفیق داده‌های ماهواره‌ای مختلف و تهیه عکس – نقشه‌های ماهواره‌ای (Satellite Photomap) در مقیاس‌های ۱:۱۰۰۰۰۰ و ۱:۵۰۰۰۰:

تهیه این عکس – نقشه‌ها در مقیاس‌های یک‌ صد هزار و یک پنجاه هزار برای به دست آوردن دید کلی از چگونگی گسترش واحدهای سنگی، رسوبات آبرفتی کواترنر، چین‌خوردگی‌ها، شکستگی‌های عمده، گسترش پوشش گیاهی، چگونگی توزیع شبکه آبراهه‌ها، جاده‌ها و گسترش آبادی‌ها و شهرها و بسیاری از پارامترهای دیگر بسیار مناسب است.

بر اساس تفسیر تصاویر رنگی مجازی حاصل از ترکیب باندهای مختلف و بر اساس نقشه زمین‌شناسی منطقه می‌توان گسترش واحدهای سنگی گوناگون را بر اساس این داده‌ها بیان نمود.

۲- تهیه نقشه خطواره‌ها و نقشه شکستگی‌ها و تفسیر زمین‌ساخت ناحیه بر اساس آن:

شکستگی‌ها به‌ویژه گسل‌ها عامل مهم و اساسی در تشکیل ذخایر معدنی می‌باشند. شناسایی عناصر ساختاری و تشخیص ساختار هر منطقه کمک بسیار ارزنده‌ای جهت شناسایی و اکتشاف مواد معدنی هست، زیرا شناخت عناصر ساختاری مانند گسل‌های عادی، شکستگی‌های کششی و ساختمان‌های هورست و گرابن که پی آمد آن تشخیص ساختارهای کششی است یا گسل‌های راندگی، چین‌خوردگی‌ها و گسل‌های راستا لغز چپ رو و راست‌رو که نهایت آن تشخیص ساختارهای فشاری است، با توجه به درازای گسل‌ها و همچنین محل تلاقی گسل‌های اصلی با گسل‌های دیگر، می‌تواند محل مناسبی برای نفوذ ماگما و سپس کانه زایی باشد؛ پس همگی می‌توانند کلیدهای مناسبی جهت شناخت و اکتشاف ذخایر معدنی باشند.

۳- تهیه نقشه نواحی دگرسانی (آلتراسیون ها):

شناخت نواحی دگرسانی یکی از عوامل تشخیص مناطق کانه دار هست. اگر در تشخیص این مناطق، نوع دگرسانی نیز مشخص شود، می‌تواند در تعیین الگویی مناسب جهت کانه زایی منطقه، مفید باشد. با استفاده از روش‌های مختلف پردازش و به‌کارگیری توابع ریاضی و روش‌های آماری ذکرشده درنهایت نواحی دگرسان بارنگ ویژه‌ای مشخص می‌شوند (High Light)

۴- تعیین نقشه نواحی امیدبخش معدنی با استفاده از بررسی‌های دورسنجی:

با تلفیق نتایج به‌دست‌آمده از بررسی‌های دورسنجی مناطق موردمطالعه (نوع واحدهای سنگی، ساختار تک تونیکی، ساختمان‌های ماگمایی و دگرسانی‌ها)،‌ مناطقی به‌عنوان نواحی امیدبخش معرفی می‌شوند که نسبت به سایر مناطق دارای احتمال بیش‌تری برای کانی زایی هستند.

 

وضعیت سنجش‌ازدور در ایران (سازمان‌ها و شرکت‌های ارائه‌دهنده و استفاده‌کننده از این فنّاوری):

ایران باسابقه‌ای بیش از چند دهه درزمینهٔ سنجش‌ازدور ماهواره‌ای، یکی از مستعدترین کشورهای آسیا در این زمینه است. استفاده از فن سنجش‌ازدور در ایران از سال ۱۳۵۱ یعنی هم‌زمان با پرتاب اولین ماهواره منابع زمینی (لندست ۱) آغاز گردید و به‌صورت طرحی تحت عنوان «طرح استفاده از ماهواره» در سازمان برنامه‌وبودجه پیگیری شد.

 مرکز سنجش‌ازدور ایران:

در حال حاضر طبق مصوبه مجلس شورای اسلامی و هیئت دولت، وظیفه دریافت، توزیع و پردازش اطلاعات ماهواره‌ای منابع زمینی به عهده مرکز سنجش‌ازدور ایران است. این مرکز علاوه بر استفاده از امکانات سخت‌افزاری، نرم‌افزاری و نیروی انسانی مجرب و کارآمد درزمینهٔ سنجش‌ازدور، دارای ایستگاه گیرنده ماهواره‌ای نیز هست. مرکز سنجش‌ازدور ایران متولی امور آرشیو ملی اطلاعات ماهواره‌ای بوده و کلیه اطلاعات اخذشده و خریداری‌شده را در آرشیو خود نگهداری نموده و برحسب تقاضا در اختیار استفاده‌کنندگان قرار می‌دهد.

در حال حاضر مرکز سنجش‌ازدور ایران با پوشش نسبتاً کامل چند ماهواره، توانسته است پیشرفت زیادی درزمینهٔ تهیه تصاویر ماهواره‌ای در مقیاس‌های مختلف، همچنین تفسیر داده‌ها و اطلاعات رقومی داشته باشد.

برخی از اطلاعات دریافت شده و مقیاس آن‌ها به‌اختصار عبارت‌اند از:

– لندست با سنجنده‌های TM و Mss: 1:1000000 و ۱:۵۰۰۰۰۰ و ۱:۲۵۰۰۰۰

– لندست با سنجنده ETM+: 1:100000 و ۱:۵۰۰۰۰

– IRS با سنجنده Pan: 1:100000 و ۱:۵۰۰۰۰ و ۱:۲۵۰۰۰

– IRS با سنجنده Liss III: 1:100000 و ۱:۵۰۰۰۰

– Spot با سنجنده‌های XS و ۱:۱۰۰۰۰۰:Pan و ۱:۵۰۰۰۰

– اطلاعات IKONOS: 1:50000 و ۱:۲۵۰۰۰ و ۱:۱۰۰۰۰ و ۱:۵۰۰۰